Việt Nam - Hoa Kỳ bắc nhịp cầu nông nghiệp chiến lược

Giai đoạn từ năm 2016 đến 2024 ghi nhận bước tiến ấn tượng: kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản từ Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng hơn gấp đôi (ảnh minh họa)

Từ dòng nông sản đến những nhịp cầu chiến lược

Từng container hạt điều, tôm hay cá tra chính là minh chứng cho sự trưởng thành trong hợp tác nông nghiệp Việt - Mỹ – nơi kỹ thuật sản xuất, tư duy thị trường và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm không ngừng được hài hòa. Không mang dáng vẻ rầm rộ của những tuyên bố ngoại giao, nhưng chính dòng chảy thương mại bền bỉ và thực chất này đang kết nối hai nền nông nghiệp một cách sâu sắc hơn bao giờ hết.

Giai đoạn từ năm 2016 đến 2024 ghi nhận bước tiến ấn tượng: kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản từ Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng hơn gấp đôi, từ 6,26 tỷ USD lên 13,68 tỷ USD. Riêng 4 tháng đầu năm 2025, con số này đạt 4,47 tỷ USD, tăng hơn 13% so với cùng kỳ, giúp Hoa Kỳ duy trì vị thế là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch toàn ngành.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam nhập khẩu khoảng 2,1 tỷ USD nông sản từ Hoa Kỳ trong năm 2024. Tuy quy mô nhỏ hơn, các mặt hàng như bông, ngô, đậu tương, sữa và thức ăn chăn nuôi lại đóng vai trò quan trọng trong chuỗi sản xuất trong nước – từ thực phẩm đến chăn nuôi quy mô lớn.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), thương mại nông sản giữa hai nước là dòng chảy bổ sung lẫn nhau: Hoa Kỳ cung cấp đầu vào như bông, ngũ cốc, đậu tương và sữa, còn Việt Nam cung ứng thủy sản, cà phê, hạt điều, hồ tiêu và trái cây nhiệt đới – những mặt hàng ngày càng hiện diện rõ nét tại các hệ thống bán lẻ Hoa Kỳ.

Riêng năm 2024, xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam sang Mỹ đạt gần 2,1 tỷ USD, trong đó tôm chiếm 1,3 tỷ USD và cá tra khoảng 470 triệu USD. Hạt điều đạt gần 900 triệu USD, tương đương hơn một nửa kim ngạch xuất khẩu điều cả nước.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), thương mại nông sản giữa hai nước là dòng chảy bổ sung lẫn nhau (ảnh minh họa)

Mối quan hệ thương mại không chỉ được đo bằng con số, mà còn bằng sự tương tác kỹ thuật và năng lực thích ứng. Các thách thức phổ biến vẫn nằm ở kiểm dịch, cấp phép nhập khẩu và yêu cầu về an toàn thực phẩm. Đối với các mặt hàng nhạy cảm như trái cây tươi hay thủy sản chế biến, chỉ một thay đổi nhỏ trong kiểm soát cũng có thể ảnh hưởng toàn bộ chuỗi cung ứng.

Để xử lý các vướng mắc đó, phía Hoa Kỳ đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thực chất: hội chợ chuyên ngành, tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ chứng nhận tiêu chuẩn, và các cuộc đối thoại công - tư giữa cơ quan quản lý hai bên. Những hội chợ tổ chức tại Hà Nội, TP.HCM không chỉ là nơi trưng bày hàng hóa, mà còn là cầu nối cập nhật các yêu cầu mới, giúp doanh nghiệp nội địa bắt nhịp với tiêu chuẩn quốc tế.

Việt Nam cũng đang được xem là một điểm đến chiến lược trong chính sách mở rộng thị trường châu Á của USDA. Nhiều quy định nhập khẩu đã được nội địa hóa phù hợp với năng lực doanh nghiệp Việt, mở đường cho việc tiếp cận trực tiếp thị trường Hoa Kỳ theo hướng chính ngạch, giảm phụ thuộc trung gian.

Tăng cường đối thoại, tháo gỡ nút thắt hạn chế

Trong tổng thể quan hệ kinh tế song phương, nông nghiệp đang trở thành điểm sáng hợp tác bền vững, nhất là sau chuyến thăm của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tới Washington D.C vào tháng 5/2025. Nhiều nội dung cốt lõi như thuế đối ứng, hàng rào kỹ thuật đã được đưa vào bàn đàm phán, hứa hẹn tháo gỡ các rào cản chính sách hiện hữu.

Song song với đàm phán cấp chính phủ, các cuộc trao đổi giữa hiệp hội ngành hàng hai nước cũng ngày càng thường xuyên. Đây là nơi cụ thể hóa yêu cầu kỹ thuật, cập nhật tiêu chuẩn mới và xây dựng lòng tin về năng lực thực tế của doanh nghiệp Việt – từ vùng nguyên liệu, mô hình sản xuất đến truy xuất nguồn gốc và kiểm soát chất lượng.

USDA nhấn mạnh, phát triển bền vững không thể chỉ dựa vào vai trò của chính phủ. Sự vào cuộc đồng bộ của doanh nghiệp, nông hộ, hệ thống nghiên cứu và các hiệp hội là nền tảng để nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều quan trọng lúc này là cải thiện tiếp cận thông tin, minh bạch quy trình và kết nối liên ngành.

Tuy nhiên, những điểm nghẽn thể chế, đặc biệt là các chính sách thuế đối ứng với một số mặt hàng từ Việt Nam, vẫn đang tạo áp lực lớn. Nếu thiếu cơ chế tham vấn chính sách kịp thời, những thay đổi đột ngột về thuế có thể làm giảm sức cạnh tranh của nông sản Việt và gây gián đoạn thị trường. Do đó, việc duy trì các kênh đối thoại ba bên – chính phủ, doanh nghiệp, hiệp hội – là giải pháp tối ưu để đảm bảo lợi ích song phương được cân bằng.

Việt Nam ngày nay không chỉ đơn thuần là “người bán nông sản”, mà đã và đang khẳng định vai trò chủ động trong chuỗi giá trị toàn cầu. Sự hiện diện ngày càng rõ nét của tôm, cá tra, hạt điều, hồ tiêu, thanh long hay gỗ Việt tại các hệ thống bán lẻ Hoa Kỳ là minh chứng cho sự thay đổi về chất trong tư duy sản xuất và tiếp cận thị trường.

Mỗi container vượt Thái Bình Dương không chỉ chuyên chở hàng hóa, mà còn là biểu tượng cho một nhịp cầu kết nối chiến lược giữa hai nền nông nghiệp – cùng hướng tới một tương lai phát triển bền vững, hài hòa và đôi bên cùng có lợi.

Hải Phòng: Đón tàu siêu trọng tải kết nối giao thương Việt - Mỹ

Gần 120 doanh nghiệp Việt - Mỹ giao thương trực tuyến

Đàm phán thương mại Việt - Mỹ bước sang giai đoạn hai, hướng tới đồng thuận