Kiến nghị khẩn cấp gỡ rào cản thuế VAT 5% cho nông sản xuất khẩu

6 tháng đầu năm, ngành gạo xuất khẩu thu về 2,45 tỷ USD với hơn 4,7 triệu tấn, trong khi ngành cà phê đạt kim ngạch kỷ lục 5,5 tỷ USD với gần 1 triệu tấn.

Từ ngày 1/7, theo quy định mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, hai mặt hàng chiến lược là gạo và cà phê nhân đã được đưa vào danh mục hàng hóa chịu thuế VAT 5%. Ngay lập tức, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) và Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng xem xét lại quy định này, lo ngại những tác động tiêu cực đến toàn ngành.

Dù kim ngạch xuất khẩu của cả hai ngành đều đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ, các doanh nghiệp lại đối mặt với bài toán tài chính nan giải. Cụ thể, 6 tháng đầu năm, ngành gạo xuất khẩu thu về 2,45 tỷ USD với hơn 4,7 triệu tấn, trong khi ngành cà phê đạt kim ngạch kỷ lục 5,5 tỷ USD với gần 1 triệu tấn. Tuy nhiên, thành công này đang bị đe dọa bởi gánh nặng từ chính sách thuế mới.

Vòng luẩn quẩn vốn và áp lực từ thủ tục hoàn thuế

Vấn đề cốt lõi mà các doanh nghiệp đang gặp phải là sự bế tắc trong dòng vốn lưu động. Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch VFA, phân tích rằng doanh nghiệp phải ứng trước một khoản tiền thuế 5% không nhỏ trước khi xuất khẩu, nhưng khoản thuế này lại không được ngân hàng chấp nhận giải ngân trong các khoản vay. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp bị "giam" một lượng vốn lớn.

"Không chỉ mất vốn, quy trình hoàn thuế sau đó còn chịu nhiều ách tắc, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc quay vòng vốn," ông Nam nhấn mạnh. Tình trạng tương tự cũng xảy ra với ngành cà phê, đẩy các doanh nghiệp vào một "vòng luẩn quẩn vốn", dễ dẫn đến đình trệ và làm giảm sức sống của thị trường. Thực tế, nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt với nguy cơ cạn kiệt dòng tiền chỉ vì phải chờ đợi thủ tục hoàn thuế kéo dài.

Nguy cơ suy giảm sức cạnh tranh của thương hiệu nông sản Việt

Áp lực về vốn không phải là hệ quả duy nhất. Các hiệp hội lo ngại rằng quy định này sẽ làm xói mòn lợi thế cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên trường quốc tế. Trong khi các đối thủ lớn như Thái Lan, Ấn Độ hay Myanmar đang áp dụng chính sách miễn thuế hoặc có cơ chế hoàn thuế cực kỳ nhanh chóng để hỗ trợ xuất khẩu, sản phẩm của Việt Nam lại đang phải gánh thêm chi phí. Điều này có thể khiến các nhà nhập khẩu quốc tế chuyển sang nguồn cung khác có giá cạnh tranh hơn.

Đáng chú ý, đây không phải là lần đầu tiên vấn đề này được đặt ra. Trước năm 2013, cà phê nhân từng chịu thuế VAT 5% nhưng đã được loại bỏ do phát sinh nhiều bất cập, bị lợi dụng để gian lận hoàn thuế và gây khó cho các doanh nghiệp chân chính. Việc đưa mặt hàng này trở lại danh sách chịu thuế đang khiến nhiều người lo ngại về một bước lùi trong chính sách, có thể gây tổn hại cho cả một ngành hàng đang trên đà phát triển mạnh mẽ và xây dựng thương hiệu trên toàn cầu.

Từ 18/2, ngừng miễn thuế hàng nhập dưới 1 triệu đồng gửi qua chuyển phát nhanh

Đề xuất giảm 2% thuế VAT đến hết 2026, mở rộng với xăng dầu, phân bón

Kéo dài chính sách giảm 2% thuế VAT: “Liều doping” cực mạnh giúp doanh nghiệp khơi thông đầu ra