Đắk Lắk kiến nghị khẩn gỡ ách tắc gần 2.000 container sầu riêng xuất khẩu

Theo thông tin từ Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, trong những ngày gần đây, toàn tỉnh và các địa phương Tây Nguyên đang bước vào cao điểm thu hoạch và xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc. Tuy nhiên, hoạt động này đang gặp khó khăn nghiêm trọng khi hệ thống kiểm nghiệm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật – khâu bắt buộc để cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu – bị gián đoạn.

Hệ thống xét nghiệm tạm ngừng hoạt động để bảo trì, khiến các phòng kiểm nghiệm không thể tiếp nhận thêm mẫu. Hệ quả là hàng loạt doanh nghiệp, hợp tác xã và nông hộ đang phải lưu kho hàng hóa, chờ kết quả kiểm định. Theo thống kê sơ bộ, toàn vùng hiện có gần 2.000 container sầu riêng bị ách tắc, trong đó hơn một nửa đã phải bảo quản trong kho lạnh, gây thiệt hại đáng kể do chi phí lưu trữ và nguy cơ giảm chất lượng sản phẩm.

Các doanh nghiệp xuất khẩu cho biết, việc chậm trễ thông quan không chỉ ảnh hưởng đến uy tín và hợp đồng với đối tác mà còn tác động trực tiếp đến nông dân – những người đã đầu tư lớn vào quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP. Với đặc thù là mặt hàng tươi, thời gian bảo quản có hạn, nếu việc kiểm nghiệm kéo dài thêm vài ngày, nhiều lô hàng có nguy cơ hư hỏng, buộc phải tiêu thụ nội địa với giá rẻ.

Xe container chở sầu riêng tập kết tại Cụm công nghiệp Tân An (phường Tân An, tỉnh Đắk Lắk)

Kiến nghị gỡ “nút thắt” trong khâu kiểm nghiệm

Trước thực trạng trên, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk đã có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh Đắk Lắk và các cơ quan liên quan, đề xuất nhiều giải pháp khẩn cấp.

Theo đó, Hiệp hội đề nghị Bộ chỉ đạo các đơn vị chuyên môn bổ sung nhân lực, mở thêm điểm xét nghiệm tạm thời hoặc phân luồng mẫu về các trung tâm vùng lân cận, nhằm giảm tải cho các cơ sở hiện đang quá tải. Đồng thời, kiến nghị sớm khôi phục hoạt động kiểm nghiệm để tránh tình trạng ùn ứ kéo dài, gây thiệt hại lan rộng cho toàn ngành.

Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng đề xuất xây dựng nền tảng dữ liệu kiểm nghiệm điện tử và hệ thống truy xuất nguồn gốc trực tuyến, giúp doanh nghiệp theo dõi tình trạng xử lý mẫu theo thời gian thực. Đây được xem là giải pháp dài hạn giúp tăng tính minh bạch, giảm rủi ro và nâng cao năng lực quản lý chất lượng xuất khẩu nông sản.

Rủi ro lan rộng trong chuỗi cung ứng

Theo Hiệp hội Sầu riêng, vụ thu hoạch năm 2025, sản lượng sầu riêng toàn tỉnh Đắk Lắk ước đạt khoảng 200.000 tấn, trong đó phần lớn đã ký hợp đồng xuất khẩu chính ngạch. Do đó, bất kỳ sự gián đoạn nào trong khâu kiểm nghiệm hay cấp chứng nhận đều có thể gây hiệu ứng dây chuyền, làm gián đoạn chuỗi cung ứng, ảnh hưởng đến hàng nghìn hộ nông dân và hàng trăm doanh nghiệp chế biến.

Một số doanh nghiệp lo ngại, nếu không sớm được tháo gỡ, họ sẽ phải chịu chi phí bảo quản phát sinh lên tới hàng chục tỷ đồng. Không ít đơn vị đã phải tạm ngừng thu mua từ nông dân do không còn khả năng lưu kho, khiến giá sầu riêng nguyên liệu có dấu hiệu giảm tại vườn.

Trong bối cảnh sầu riêng là mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực với kim ngạch tăng mạnh trong hai năm gần đây, việc xảy ra ách tắc cho thấy hệ thống kiểm nghiệm, giám sát chất lượng vẫn còn phụ thuộc vào số ít trung tâm xét nghiệm đạt chuẩn. Nhiều chuyên gia cho rằng, cần nhanh chóng mở rộng mạng lưới, đầu tư trang thiết bị và tự động hóa quy trình để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường.

Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk nhấn mạnh, các doanh nghiệp và nông dân luôn tuân thủ quy định về mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Do vậy, sự cố tạm dừng kiểm nghiệm lần này là yếu tố khách quan, mong cơ quan chức năng nhanh chóng khắc phục để bảo đảm tính thông suốt trong hoạt động xuất khẩu.

Với vai trò là địa phương có sản lượng sầu riêng lớn nhất Tây Nguyên, Đắk Lắk kỳ vọng các biện pháp hỗ trợ kịp thời từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ giúp khơi thông luồng hàng, ổn định thị trường, đồng thời củng cố niềm tin của đối tác quốc tế đối với thương hiệu sầu riêng Việt Nam.