Sầu riêng Việt Nam khôi phục xuất khẩu sau tắc nghẽn kiểm nghiệm

Hoạt động xuất khẩu sầu riêng Việt Nam vừa trải qua giai đoạn ách tắc khi gần 2.000 container bị chậm thông quan trong tháng 10, chủ yếu do hệ thống kiểm nghiệm tại các phòng thử nghiệm tạm dừng để bảo trì, đánh giá thiết bị. Điều này khiến các lô hàng không thể hoàn tất hai chỉ tiêu bắt buộc “vàng O” và cadimi – điều kiện để được cấp chứng thư xuất khẩu sang Trung Quốc.

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), hiện cả nước có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) công nhận, với năng lực khoảng 3.200 mẫu/ngày. Khi một số đơn vị tạm ngừng hoạt động, năng lực kiểm nghiệm bị thu hẹp, gây tồn đọng hàng nghìn tấn sầu riêng ở kho và container, đồng thời phát sinh chi phí lưu kho tăng cao.

Nhận thấy vấn đề, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã triệu tập cuộc họp khẩn vào ngày 24/10 để rà soát toàn bộ quy trình kiểm nghiệm, minh bạch năng lực phòng thử nghiệm và phối hợp với phía Trung Quốc nhằm đảm bảo kết quả kiểm nghiệm được công nhận. Chỉ sau hơn một tuần triển khai, các phòng thử nghiệm đã tăng tốc xử lý mẫu tồn, giúp hoạt động xuất khẩu trở lại với khoảng 300‑400 xe mỗi ngày qua các cửa khẩu lớn như Hữu Nghị, Lào Cai và Móng Cái.

Kiểm nghiệm khơi thông, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam trở lại đà ổn định. (Ảnh: internet)

Tại vùng trọng điểm Đắk Lắk – nơi có gần 45.000 ha sầu riêng, sản lượng năm 2025 ước đạt 390.000 tấn, tăng khoảng 30.000 tấn so với năm trước. Dù vụ thu hoạch cơ bản kết thúc với khoảng 90 % sản lượng đã tiêu thụ, vẫn còn khoảng 30.000–40.000 tấn chậm xuất khẩu do ách kiểm nghiệm. Tuy nhiên, giá thu mua tại vườn duy trì mức 60.000–70.000 đồng/kg, giúp phần lớn nông dân giữ được lợi nhuận.

Sự cố lần này nhấn mạnh tầm quan trọng của quản trị chất lượng từ đầu vào đến xuất khẩu. Với sản phẩm tươi sống, chậm thông quan vài ngày có thể gây tổn thất lớn do sụt phẩm cấp, chi phí lưu container và bị ép giá. Do đó, việc nâng cấp các phòng thử nghiệm đạt chuẩn ISO/IEC 17025 và mở rộng mạng lưới kiểm nghiệm vùng trồng là cần thiết. Đồng thời, cơ chế số hóa dữ liệu và kết nối trực tiếp với cơ quan quản lý, hải quan các nước nhập khẩu sẽ giúp rút ngắn thời gian xác thực kết quả.

Nhìn rộng hơn, ngành sầu riêng – với diện tích khoảng 150.000 ha và sản lượng dự kiến vượt 1,5 triệu tấn năm 2025 – đang trở thành phép thử cho năng lực điều hành và thích ứng của chuỗi giá trị nông sản Việt Nam. Khâu kiểm nghiệm khơi thông giúp xuất khẩu trở lại ổn định, củng cố uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế và mở ra cơ hội phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng cho ngành.