Văn hóa cần trở thành trụ cột mới của tăng trưởng

Văn hóa trong tầm nhìn phát triển mới

Trong phần phát biểu tại lễ kỷ niệm, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới với mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu gay gắt, sự bùng nổ thông tin và sức ép từ các sản phẩm văn hóa ngoại lai, văn hóa phải “đi trước một bước”, vừa soi đường, vừa tạo nền tảng niềm tin, bản lĩnh cho xã hội.

Tiếp đó, Tổng Bí thư đã giao 10 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm cho toàn ngành. Nội dung bao quát từ việc quán triệt quan điểm của Đảng, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, trọng dụng trí thức và văn nghệ sĩ, cho đến phát triển công nghiệp văn hóa, bảo tồn di sản gắn với sinh kế cộng đồng, nâng cao sức cạnh tranh của du lịch, đẩy mạnh ngoại giao văn hóa và chuyển đổi số toàn diện.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Ngành Văn hóa - Ảnh VGP/Nhật Bắc

Trong bài phát biểu, Tổng Bí thư đã yêu cầu đặt văn hóa ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội; đồng thời coi văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần mà còn là trụ cột mới của tăng trưởng, với công nghiệp văn hóa và kinh tế sáng tạo đóng vai trò then chốt.

Việc phát triển công nghiệp văn hóa và kinh tế sáng tạo được kỳ vọng mở ra một “không gian kinh tế mới” cho Việt Nam. Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị hoàn thiện thể chế thị trường văn hóa, chính sách thuế, tín dụng, đất đai và cơ chế tài chính, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp văn hóa và khởi nghiệp sáng tạo.

Theo báo cáo của UNESCO năm 2022, các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo đóng góp khoảng 3,1% GDP toàn cầu và tạo ra gần 50 triệu việc làm (nguồn: UNESCO, Re|Shaping Policies for Creativity 2022). Với tiềm năng dân số trẻ, sức sáng tạo dồi dào và di sản văn hóa đa dạng, Việt Nam có dư địa lớn để đưa văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng.

Trên thực tế, nhiều sản phẩm văn hóa Việt Nam đã bước đầu vươn ra thị trường quốc tế, như phim ảnh, âm nhạc, trò chơi trực tuyến. Du lịch di sản, du lịch lễ hội cũng đang chứng kiến nhu cầu tăng cao. Nếu các giải pháp chính sách được triển khai đồng bộ, Việt Nam có thể tham gia mạnh mẽ hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu trong lĩnh vực này.

Khai thác sức mạnh sản phẩm văn hóa

Một trong những định hướng nổi bật là phát triển sản phẩm văn hóa số và sản phẩm trải nghiệm. Các mô hình như “bảo tàng mở”, “nhà hát di động”, “thư viện số” hay du lịch di sản xanh – thông minh không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn có tiềm năng xuất khẩu.

Cùng với đó, cơ chế “đặt hàng sáng tạo” và chính sách bảo vệ bản quyền sẽ giúp khuyến khích văn nghệ sĩ, doanh nhân văn hóa mạnh dạn đầu tư, tạo nên sản phẩm có giá trị bền vững. Như Tổng Bí thư nhấn mạnh, cần nuôi dưỡng “tài sản văn hóa sống” là nghệ nhân, nghệ sĩ dân gian, đồng thời khuyến khích thế hệ trẻ thử nghiệm các ý tưởng mới.

Ở góc độ thị trường, sản phẩm văn hóa được xem là “hàng hóa đặc biệt” – vừa phản ánh bản sắc, vừa tạo ra giá trị kinh tế. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy Hàn Quốc, nhờ chiến lược “Hallyu – Làn sóng văn hóa”, đã biến phim ảnh, âm nhạc và thời trang thành ngành xuất khẩu tỷ đô, đóng góp không nhỏ cho GDP (theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc, năm 2022 các ngành công nghiệp nội dung sáng tạo mang về hơn 13 tỷ USD xuất khẩu). Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi cách tiếp cận này để xây dựng thương hiệu văn hóa quốc gia.

Trong 10 nhiệm vụ, Tổng Bí thư dành riêng một giải pháp cho việc tái cấu trúc và nâng cao chất lượng du lịch Việt Nam, nhấn mạnh sản phẩm phải gắn với bản sắc văn hóa, giàu trải nghiệm và hướng đến phát triển bền vững.

Sản phẩm du lịch phải gắn với bản sắc văn hóa, giàu trải nghiệm và hướng đến phát triển bền vững (Ảnh minh họa).

Theo thống kê của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, tổng lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam 7 tháng đầu năm 2025 đạt 12,2 triệu lượt khách, tổng lượng khách du lịch nội địa đạt 93 triệu lượt khách, tổng doanh thu từ du lịch khoảng 616.000 tỉ đồng. Sự phát triển của ngành du lịch kéo theo đó là tiềm năng của du lịch văn hóa, tiến tới trở thành một phân khúc mũi nhọn tăng trưởng nếu được đầu tư bài bản.

Các sản phẩm du lịch thông minh, xanh, giảm phát thải, gắn với di sản và đời sống cộng đồng thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước, không chỉ nâng cao trải nghiệm cho du khách mà còn giúp lan tỏa hình ảnh quốc gia. Thương hiệu điểm đến “Việt Nam – vẻ đẹp bất tận, văn hóa tỏa hương” được kỳ vọng sẽ tạo dấu ấn mạnh mẽ hơn trên bản đồ du lịch quốc tế.

Một thông điệp xuyên suốt trong bài phát biểu của Tổng Bí thư là yêu cầu tăng cường ngoại giao văn hóa, quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới và chủ động tham gia mạng lưới sáng tạo toàn cầu. Điều này vừa là cơ hội để giới thiệu bản sắc dân tộc, vừa mở rộng thị trường cho sản phẩm văn hóa – từ điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn cho tới ẩm thực, thủ công mỹ nghệ.

Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh, phát triển văn hóa phải song hành với việc củng cố hệ giá trị, niềm tin và chuẩn mực xã hội, tạo “lá chắn mềm” trước những thách thức toàn cầu. Văn hóa, vì vậy, không chỉ là “sản phẩm”, mà còn là nền tảng giúp Việt Nam hội nhập tự tin, giữ bản sắc và tỏa sáng trên trường quốc tế.

Nếu các giải pháp được triển khai đồng bộ – từ hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng số, nuôi dưỡng nhân tài đến thúc đẩy doanh nghiệp văn hóa – thì Việt Nam hoàn toàn có thể hình thành một thị trường văn hóa sôi động, nơi mỗi sản phẩm vừa mang giá trị nghệ thuật, vừa đóng góp vào tăng trưởng, để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh mềm quốc gia.

“Tiếp nối di sản” – Khám phá vẻ đẹp và mạch nguồn văn hóa phương Nam

Phát triển du lịch bền vững bằng bản sắc văn hóa