Khai mở “mỏ vàng” thị trường nội địa: Hướng đi bền vững cho thủy sản Việt Nam

Thị trường nội địa – tiềm năng lớn nhưng chưa được khai thác đúng mức

Trong nhiều năm, ngành thủy sản Việt Nam đã ghi dấu ấn trên bản đồ xuất khẩu thế giới với kim ngạch thường xuyên đạt khoảng 10 tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, khi thị trường toàn cầu biến động, đơn hàng sụt giảm, chi phí đầu vào tăng cao, nhiều doanh nghiệp nhận ra rằng “sân nhà” – với hơn 100 triệu dân và nhu cầu thực phẩm ngày càng cao – chính là cơ hội lớn chưa được khai thác đúng mức.

Theo các chuyên gia, mức sống và thu nhập của người dân Việt Nam tăng nhanh kéo theo xu hướng tiêu dùng thực phẩm sạch, an toàn và truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Đây là điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp mở rộng thị phần, đặc biệt ở phân khúc trung và cao cấp.

Tuy nhiên, khai thác thị trường nội địa không đơn thuần chỉ là đưa sản phẩm ra bán trong nước, mà đòi hỏi doanh nghiệp phải tái cấu trúc chiến lược – từ nhận diện thương hiệu, mẫu mã bao bì, đến hệ thống phân phối và dịch vụ hậu mãi.

Người tiêu dùng mua thủy sản tươi tại siêu thị Hà Nội.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp có sản phẩm đạt chuẩn quốc tế nhưng vẫn khó đưa hàng vào hệ thống siêu thị do mức chiết khấu cao và thiếu hạ tầng bảo quản lạnh. Trong khi đó, hàng trôi nổi từ các cơ sở nhỏ lẻ, giá rẻ hơn nhưng chưa được kiểm soát chặt chẽ lại dễ dàng chiếm lĩnh thị trường.

Ngoài ra, hệ thống phân phối trong nước vẫn chủ yếu dựa vào chợ truyền thống và đại lý nhỏ lẻ. Kênh thương mại điện tử dù phát triển mạnh nhưng mới chỉ khoảng 25% doanh nghiệp thủy sản đầu tư bài bản. Điều này khiến dòng chảy hàng hóa nội địa chưa thật sự ổn định, sức tiêu thụ còn hạn chế.

Đánh thức “mỏ vàng” tiêu dùng Việt

Theo số liệu của Bộ Công Thương, tỷ trọng tiêu thụ thủy sản trong nước hiện chỉ chiếm khoảng 10% tổng sản lượng – một con số khiêm tốn nếu so với tiềm năng khổng lồ của thị trường Việt Nam. Trong khi đó, mức tiêu thụ bình quân đã đạt khoảng 35–38 kg thủy sản/người/năm, và xu hướng tiêu dùng đang thay đổi nhanh theo hướng tiện lợi, dinh dưỡng và chế biến sẵn.

Ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhận định: “Thị trường nội địa là nền tảng để doanh nghiệp phát triển ổn định, giảm rủi ro khi xuất khẩu gặp khó. Đã đến lúc ngành thủy sản cần đầu tư nghiêm túc hơn cho phân khúc này.”

Các sản phẩm như cá phi lê, tôm tẩm bột, cá hộp hay món ăn chế biến sẵn đang được người tiêu dùng trẻ ưa chuộng, đặc biệt tại đô thị lớn. Đây là hướng đi giúp doanh nghiệp vừa đa dạng hóa sản phẩm, vừa nâng cao giá trị thương hiệu Việt.

Chế biến cá phục vụ thị trường xuất khẩu và nội địa.

Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) – ông Trương Đình Hòe – nhấn mạnh: “Doanh nghiệp không nên xem thị trường nội địa là giải pháp tình thế. Nếu khai thác đúng, đây sẽ là trụ cột bền vững song hành cùng xuất khẩu.”

Cùng với nỗ lực của doanh nghiệp, Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ đầu tư hạ tầng lạnh, logistics, khuyến khích đưa thủy sản vào bếp ăn tập thể, trường học, bệnh viện… nhằm mở rộng sức tiêu thụ và nâng cao giá trị dinh dưỡng cộng đồng.

Theo ông Lê Văn Quang – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Minh Phú – việc “làm tốt ở sân nhà” không chỉ giúp tiêu thụ ổn định mà còn khẳng định vị thế hàng Việt: “Người tiêu dùng trong nước xứng đáng được sử dụng sản phẩm chất lượng tương đương hàng xuất khẩu. Khi người Việt tin dùng hàng Việt, thương hiệu thủy sản Việt Nam sẽ vươn xa hơn nữa trên bản đồ thế giới.”

Với hơn 100 triệu dân và nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao, Việt Nam đang sở hữu “mỏ vàng” thực sự cho ngành thủy sản. Nếu doanh nghiệp thay đổi tư duy, đầu tư bài bản và Nhà nước đồng hành trong chính sách hỗ trợ, thị trường nội địa hoàn toàn có thể trở thành bệ đỡ vững chắc – nơi nuôi dưỡng sức sống lâu dài cho thương hiệu thủy sản Việt Nam