Thủ tướng yêu cầu tháo gỡ vướng mắc trong hợp chuẩn, hợp quy sản phẩm hàng hóa

Quyết liệt tháo gỡ vướng mắc

Phát biểu khai mạc cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: “Hoạt động hợp chuẩn, hợp quy không chỉ là công cụ kiểm soát chất lượng hàng hóa, mà còn là thước đo niềm tin của người tiêu dùng, cũng như năng lực quản trị quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế”.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Tuy nhiên, theo đánh giá của Thủ tướng và các bộ ngành, công tác hợp chuẩn, hợp quy vẫn còn nhiều bất cập. Quy trình công bố hợp quy còn phức tạp, chồng chéo; quy chuẩn kỹ thuật giữa các lĩnh vực chưa được thống nhất; cơ chế phối hợp giữa các bộ ngành còn thiếu liên thông, dẫn đến chi phí phát sinh lớn, thời gian kiểm định kéo dài, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Cùng dự có các Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, Trần Hồng Hà, Hồ Đức Phớc, Lê Thành Long cùng lãnh đạo các bộ, ngành, hiệp hội và đại diện doanh nghiệp. Nhiều ý kiến tập trung vào việc rà soát hệ thống quy chuẩn hiện hành, loại bỏ những quy định lỗi thời, thiếu tính thực tiễn; tăng cường ứng dụng công nghệ số để minh bạch hóa và số hóa quy trình chứng nhận, công bố hợp quy.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ – cơ quan chủ trì soạn thảo, hai dự án luật gồm Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (sửa đổi) và Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội thông qua trong kỳ họp tới, dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2026. Điểm nổi bật của hai dự luật là việc chuyển đổi cơ chế quản lý từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, áp dụng phương pháp quản lý rủi ro, tăng tính tự chủ của doanh nghiệp, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật công khai, minh bạch và dễ tra cứu.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành “cắt bỏ những thủ tục rườm rà, chồng chéo; tránh tình trạng xin – cho, không để cơ chế hành chính trở thành rào cản cho đổi mới, sáng tạo”. Đồng thời, cần rà soát toàn bộ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, xác định lĩnh vực nào thực sự cần kiểm định bắt buộc và lĩnh vực nào có thể chuyển sang hậu kiểm để giảm áp lực cho doanh nghiệp.

Tại cuộc họp, các đại biểu đã cùng trao đổi, bàn giải pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác hợp chuẩn, hợp quy sản phẩm

Hướng tới nền quản lý tiêu chuẩn hiện đại

Chính phủ giao Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Y tế và các bộ ngành liên quan tiến hành rà soát, phân loại hơn 800 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, loại bỏ những quy định không còn phù hợp, trùng lặp hoặc gây tốn kém không cần thiết.

Theo đánh giá của các hiệp hội ngành hàng, khi hệ thống hợp chuẩn – hợp quy được đơn giản hóa và chuyển sang cơ chế hậu kiểm, doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi trực tiếp:

Giảm chi phí và thời gian tuân thủ nhờ thủ tục công bố hợp quy được rút gọn, quy trình kiểm tra minh bạch hơn.

Chủ động hơn trong sản xuất – kinh doanh, khi được tự chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm, dựa trên chuẩn kỹ thuật đã công bố.

Tăng sức cạnh tranh quốc tế, vì tiêu chuẩn trong nước được hài hòa với tiêu chuẩn khu vực và toàn cầu.

Người tiêu dùng cũng được hưởng lợi khi các sản phẩm lưu thông trên thị trường đều có thể truy xuất nguồn gốc, thông tin kỹ thuật rõ ràng và được kiểm soát chất lượng theo cơ chế minh bạch. Hệ thống quản lý mới giúp giảm rủi ro hàng kém chất lượng, đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp chân chính phát triển bền vững.

Theo chuyên gia, điểm quan trọng nhất của quá trình chuyển đổi là ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số trong công tác quản lý. Khi dữ liệu tiêu chuẩn, quy chuẩn, kết quả kiểm định, chứng nhận được đồng bộ và số hóa, việc kết nối giữa các bộ ngành trở nên nhanh chóng, giảm thiểu chồng chéo, tiết kiệm thời gian cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, việc cải cách hoạt động hợp chuẩn – hợp quy là một phần trong chương trình tổng thể cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng suất quốc gia. Chính phủ hướng đến mô hình quản lý dựa trên niềm tin, hậu kiểm và trách nhiệm giải trình, thay vì dựa hoàn toàn vào tiền kiểm như trước đây.

Chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”

Việc chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” trong hoạt động hợp chuẩn – hợp quy không chỉ giúp giảm chi phí tuân thủ mà còn thể hiện bước tiến trong tư duy quản lý nhà nước. Khi doanh nghiệp được tin tưởng, được trao quyền tự chịu trách nhiệm, họ sẽ chủ động hơn trong việc đảm bảo chất lượng, đổi mới quy trình sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Mặt khác, cơ chế hậu kiểm giúp Nhà nước tập trung nguồn lực vào việc giám sát, xử lý vi phạm thay vì quản lý từ đầu, tránh trùng lặp và giảm tải cho bộ máy hành chính. Đây cũng là hướng đi phù hợp với thông lệ quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh hội nhập sâu rộng với các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Cải cách trong lĩnh vực hợp chuẩn – hợp quy vì thế không chỉ là biện pháp kỹ thuật, mà còn là bước chuyển về tư duy quản lý, hướng tới mục tiêu dài hạn là xây dựng nền kinh tế phát triển dựa trên chất lượng, đổi mới sáng tạo và niềm tin xã hội.