Cà phê Việt Nam tái định vị: chuyển mình từ xuất khẩu thô sang phát triển chế biến sâu và thương hiệu riêng

Cà phê Việt Nam bứt phá ngoạn mục

Trong bối cảnh nguồn cung cà phê toàn cầu khan hiếm và giá cả biến động mạnh, cà phê Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế vững chắc trên thị trường quốc tế. Theo số liệu mới nhất của Cục Hải quan Việt Nam, trong tháng 9/2025, nước ta xuất khẩu khoảng 81.000 tấn cà phê, trị giá 462 triệu USD, tăng hơn 60% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 9 tháng đầu năm, xuất khẩu cà phê đạt gần 1,24 triệu tấn, trị giá 7,01 tỷ USD – tăng 12% về lượng và 62% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.

Giá xuất khẩu bình quân tháng 9/2025 đạt khoảng 5.700 USD/tấn; bình quân 9 tháng đạt 5.655 USD/tấn, cao hơn 45% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức giá bình quân cao nhất trong lịch sử xuất khẩu cà phê Việt Nam, phản ánh vị thế ngày càng mạnh của sản phẩm Việt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng cà phê Việt Nam niên vụ 2025–2026 có thể đạt 31 triệu bao (tương đương 1,86 triệu tấn), trong đó khoảng 24,6 triệu bao dành cho xuất khẩu. Với đà tăng trưởng ổn định về lượng và giá, kim ngạch xuất khẩu cà phê cả năm 2025 hoàn toàn có khả năng vượt ngưỡng 8 tỷ USD – cao hơn nhiều so với kỷ lục 5,62 tỷ USD của năm 2024.

Chuyển hướng mạnh sang chế biến sâu

Một trong những động lực lớn thúc đẩy tăng trưởng giá trị xuất khẩu là sự chuyển dịch rõ rệt từ xuất khẩu cà phê nhân thô sang chế biến sâu. Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam, cho biết nhiều doanh nghiệp trong nước đã đầu tư xây dựng nhà máy chế biến cà phê hòa tan, rang xay và chiết xuất để phục vụ thị trường xuất khẩu. “Việc chế biến sâu giúp giá trị cà phê nhân tăng gấp hai đến ba lần, đồng thời tạo ra dư địa lợi nhuận bền vững hơn cho doanh nghiệp”, ông Nam nhấn mạnh.

Theo thống kê, trong 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cà phê chế biến của Việt Nam đạt 1,182 tỷ USD, tăng tới 64% so với cùng kỳ năm 2024. Năm 2024, lần đầu tiên kim ngạch cà phê chế biến vượt mốc 1 tỷ USD, đạt 1,184 tỷ USD. Với tốc độ tăng trưởng hiện tại, năm 2025 dự kiến sẽ vượt xa kỷ lục này, đánh dấu bước chuyển dịch mang tính chiến lược của ngành cà phê Việt Nam.

Cà phê truyền thống Việt Nam tại Australia. Ảnh: Tiến Luyến.

Việt Nam hưởng lợi kép tử thị trường và giá cà phê thế giới

Tháng 10/2025, thị trường cà phê toàn cầu ghi nhận sự phân hóa rõ rệt: giá Robusta tại sàn London tăng hơn 5%, trong khi giá Arabica tại sàn New York chỉ nhích nhẹ. Ở Brazil, dự báo mùa vụ bội thu khiến giá Arabica giảm, tạo áp lực lên thị trường. Tuy nhiên, Việt Nam lại hưởng lợi kép – giá cà phê thế giới duy trì ở mức cao, trong khi sản lượng trong nước vẫn ổn định.

Tại thị trường nội địa, ngày 20/10/2025, giá cà phê nhân xô tại khu vực Tây Nguyên dao động từ 113.500 đến 114.500 đồng/kg, tăng nhẹ 500–700 đồng/kg so với đầu tuần trước. Mức giá này duy trì ổn định ở Đắk Lắk, Gia Lai và Lâm Đồng – ba vùng trọng điểm cà phê của cả nước.

Theo phân tích của các chuyên gia, giá cà phê tăng mạnh do nguồn cung thế giới giảm khi Brazil, Indonesia và một số quốc gia châu Phi bị ảnh hưởng nặng bởi thời tiết cực đoan. Trong khi đó, cầu tiêu thụ ở châu Âu, Mỹ và châu Á tiếp tục tăng, đặc biệt là nhóm sản phẩm cà phê pha sẵn và cà phê đặc sản. Điều này giúp cà phê Robusta của Việt Nam – vốn có nguồn cung ổn định, chất lượng ngày càng cải thiện – trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều nhà nhập khẩu lớn.

Cơ hội và thách thức phía trước

Trong 9 tháng đầu năm 2025, Đức, Italia và Tây Ban Nha tiếp tục là ba thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất của Việt Nam, chiếm lần lượt 13,9%, 7,5% và 7,5% tổng kim ngạch xuất khẩu. Giá trị xuất khẩu cà phê sang Đức tăng gần 90%, sang Italia tăng 47,5% và sang Tây Ban Nha tăng 59,2% so với cùng kỳ năm trước. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy doanh nghiệp Việt đang thích ứng tốt với các quy định mới về truy xuất nguồn gốc và phát triển bền vững theo tiêu chuẩn EUDR của Liên minh châu Âu.

Tuy nhiên, không phải thị trường nào cũng thuận lợi. Tại Nhật Bản, thị phần cà phê Việt Nam đã giảm từ 30,34% xuống còn 26,99%, trong khi Brazil tăng lên 37,61%. Nguyên nhân chính là do người tiêu dùng Nhật thắt chặt chi tiêu trong bối cảnh đồng Yên mất giá và giá nhập khẩu tăng cao. Dù vậy, xu hướng tiêu dùng cà phê pha sẵn và cà phê cao cấp vẫn mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh chế biến sâu để chinh phục thị trường khó tính này.

Biến đổi khí hậu cũng là thách thức dài hạn đối với ngành cà phê. Tình trạng hạn hán và biến động thời tiết cực đoan tại Tây Nguyên có thể ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng hạt cà phê. Ngoài ra, việc đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về truy xuất nguồn gốc, canh tác bền vững đòi hỏi chi phí đầu tư lớn – đặc biệt là với các doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã nông dân.

Hướng tới chiến lược phát triển bền vững

Các chuyên gia cho rằng để duy trì đà tăng trưởng và đạt mục tiêu 8 tỷ USD, ngành cà phê Việt Nam cần tiếp tục tập trung vào ba trụ cột: nâng cao giá trị chế biến, phát triển thương hiệu và đẩy mạnh nông nghiệp bền vững. Cần sớm xây dựng chiến lược thương hiệu quốc gia “Cà phê Việt Nam” để khẳng định vị thế trên bản đồ cà phê thế giới.

Bên cạnh đó, việc đầu tư đồng bộ vào hạ tầng logistics, hệ thống kho bãi và trung tâm xuất khẩu tại các vùng trọng điểm sẽ giúp giảm chi phí vận chuyển, tăng tính cạnh tranh. Đồng thời, cần hỗ trợ nông dân và hợp tác xã áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất tiên tiến, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, hướng tới sản xuất xanh và thích ứng biến đổi khí hậu.

Năm 2025 ghi dấu bước ngoặt lịch sử của ngành cà phê Việt Nam. Với kim ngạch 9 tháng đầu năm đạt 7,01 tỷ USD

Ông Đỗ Hà Nam nhấn mạnh: “Đây là thời điểm vàng để ngành cà phê Việt Nam tái định vị, chuyển mình từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang phát triển sản phẩm chế biến sâu và thương hiệu riêng. Nếu làm tốt, cà phê Việt Nam sẽ không chỉ đứng trong nhóm xuất khẩu hàng đầu thế giới mà còn trở thành biểu tượng nông sản quốc gia”.

Năm 2025 ghi dấu bước ngoặt lịch sử của ngành cà phê Việt Nam. Với kim ngạch 9 tháng đầu năm đạt 7,01 tỷ USD, dự báo cả năm có thể vượt mốc 8 tỷ USD – một kỷ lục chưa từng có. Song để giữ vững đà tăng trưởng này, ngành cần tiếp tục đổi mới mô hình sản xuất, thúc đẩy chế biến sâu, xây dựng thương hiệu và phát triển bền vững. Nếu làm được, cà phê Việt Nam sẽ không chỉ là mặt hàng xuất khẩu chủ lực mà còn là niềm tự hào mang tầm quốc tế.