Siêu thị và sàn thương mại điện tử áp dụng hộ chiếu số sản phẩm từ năm 2026

Hộ chiếu số sản phẩm – công cụ minh bạch thị trường

Hộ chiếu số sản phẩm (Product Digital Passport – DPP) được ví như “chứng minh thư điện tử” của hàng hóa, lưu giữ toàn bộ dữ liệu từ khâu sản xuất, kiểm định, vận chuyển đến phân phối. Người mua chỉ cần quét mã QR hoặc mã vạch điện tử để truy xuất thông tin chi tiết, từ đó yên tâm hơn khi lựa chọn sản phẩm.

Theo lộ trình, từ ngày 1/1/2026, 100% siêu thị, trung tâm thương mại và sàn thương mại điện tử trên cả nước phải công khai hộ chiếu số sản phẩm. Trong giai đoạn 2026 – 2028, hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia sẽ được đưa vào vận hành, kết nối dữ liệu giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các nền tảng trực tuyến.

Trước mắt, quy định tập trung vào nhóm hàng hóa có rủi ro cao như thực phẩm, dược phẩm, đồ chơi trẻ em, hàng điện tử và may mặc – những lĩnh vực liên quan trực tiếp đến sức khỏe, an toàn người tiêu dùng và dễ bị lợi dụng để gian lận thương mại.

Đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, khi hệ thống quốc gia được hình thành, mọi dữ liệu về sản phẩm sẽ được quản lý tập trung. Người tiêu dùng có thể biết rõ sản phẩm được sản xuất ở đâu, số lượng bao nhiêu, đang có mặt tại siêu thị nào, từ đó dễ dàng đối chiếu và phát hiện hàng giả, hàng nhái.

Lợi ích và thách thức khi triển khai

Việc áp dụng hộ chiếu số sản phẩm mang lại nhiều lợi ích: minh bạch nguồn gốc, nâng cao niềm tin người tiêu dùng, phòng chống hàng giả, tiết kiệm chi phí kiểm tra truyền thống và giúp hàng Việt đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Đây cũng là bước đi quan trọng để doanh nghiệp nội địa tăng năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng đặt ra nhiều thách thức. Hạ tầng công nghệ ở một số địa phương chưa đồng bộ, chi phí đầu tư hệ thống là gánh nặng cho doanh nghiệp nhỏ, trong khi nguồn nhân lực phục vụ vận hành và quản lý dữ liệu số còn hạn chế. Ngoài ra, việc đồng bộ dữ liệu giữa các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp và sàn TMĐT đòi hỏi một chuẩn chung để tránh chồng chéo.

Để chính sách đi vào thực tế, cần xây dựng chuẩn dữ liệu quốc gia thống nhất, có cơ chế hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Song song đó, công tác đào tạo nhân lực, nâng cao nhận thức người tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thói quen quét mã truy xuất nguồn gốc.

Việc áp dụng hộ chiếu số sản phẩm từ năm 2026 đánh dấu bước ngoặt trong quản lý chất lượng hàng hóa tại Việt Nam. Đây là công cụ quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thúc đẩy thị trường minh bạch và đưa hàng Việt tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế.