Nghị quyết 68: Doanh nghiệp tư nhân đã có “lá chắn” để làm lớn

Một phân xưởng sản xuất tại Công ty TNHH gốm sứ Quang Vinh. Ảnh: Tất Đạt

Ngày 4/5/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm, thay mặt Bộ Chính trị, đã ký ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Văn kiện này được đánh giá là dấu mốc đặc biệt quan trọng, mở ra bước ngoặt mới trong tư duy quản lý và định hướng chiến lược đối với khu vực kinh tế tư nhân – vốn đã và đang đóng vai trò ngày càng lớn trong nền kinh tế quốc dân.

Từ nghị trường Quốc hội đến giới chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp, Nghị quyết 68 được đón nhận như một luồng gió mới, chứa đựng niềm kỳ vọng lớn lao về một tương lai bứt phá cho khu vực kinh tế tư nhân.

Bước ngoặt lịch sử thứ ba

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nhận định rằng Nghị quyết 68 là bước ngoặt lịch sử thứ ba trong tiến trình phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam.

Theo ông, ba bước ngoặt lớn có thể được nhận diện rõ ràng. Bước đầu tiên diễn ra trong giai đoạn 1986–1990, khi Việt Nam chuyển từ việc coi khu vực tư nhân là đối tượng cần cải tạo sang thừa nhận và cho phép hoạt động trong một số ngành nghề nhất định.

Bước ngoặt thứ hai xuất hiện vào cuối những năm 1990, với sự ra đời của Luật Doanh nghiệp giai đoạn 1999–2000 – một cột mốc thể chế quan trọng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân gia nhập thị trường một cách minh bạch, thuận lợi.

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu.

Và bước ngoặt thứ ba chính là Nghị quyết 68-NQ/TW, đánh dấu sự thay đổi căn bản trong cách nhìn nhận và đối xử với khu vực kinh tế tư nhân – từ vị trí “được chấp nhận” chuyển thành “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.

Điểm đặc biệt của Nghị quyết 68 là sự thay đổi về chất trong tư duy lãnh đạo, thể hiện qua ba trụ cột lớn: giảm phiền hà, tăng cường bảo vệ và khơi thông mọi nguồn lực cho doanh nghiệp tư nhân. Không chỉ dừng lại ở việc tiếp tục cắt giảm giấy phép, thủ tục hành chính, Nghị quyết lần này nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc bảo vệ doanh nghiệp – từ quyền sở hữu tài sản, quyền tự do kinh doanh, đến cạnh tranh bình đẳng và thực thi hợp đồng.

Đồng thời, nghị quyết cũng đặt ra mục tiêu khơi thông các nguồn lực lớn như vốn, đất đai, công nghệ, nhân lực và dữ liệu – những yếu tố sống còn để khu vực tư nhân phát triển bền vững và đủ sức cạnh tranh trong môi trường toàn cầu hóa.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) cũng cho rằng Nghị quyết 68 là cú hích quan trọng nhằm giải phóng tiềm năng của kinh tế tư nhân. Trong khi khu vực này đang chiếm tỷ trọng lớn trong GDP và sử dụng đến 82% lao động xã hội, thì nhiều năm qua, họ vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn lực, nhất là đất đai và tín dụng. Ông Ngân nhấn mạnh rằng để đạt được mục tiêu đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng nhất vào năm 2030, Việt Nam cần có những tập đoàn tư nhân đủ lớn, đủ mạnh để cạnh tranh ngang tầm với các doanh nghiệp hàng đầu thế giới. Để làm được điều đó, hệ thống pháp luật và chính sách phải được luật hóa một cách nhất quán, phản ánh đúng tinh thần đổi mới tư duy của Đảng, đặc biệt là trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Một điểm nhấn quan trọng khác của Nghị quyết 68 là chủ trương bảo vệ doanh nghiệp trước những rủi ro thể chế.

Theo đại biểu Phan Đức Hiếu, lo ngại lớn nhất của doanh nghiệp hiện nay không phải là thị trường, mà là sự thiếu nhất quán và minh bạch trong chính sách. Doanh nghiệp rất dễ rơi vào tình thế rủi ro pháp lý nếu hành lang pháp luật không rõ ràng.

Do đó, Nghị quyết lần này khẳng định rõ quan điểm xử lý sai phạm theo hướng “ưu tiên khắc phục hậu quả kinh tế, không hình sự hóa quan hệ kinh tế”, đồng thời phân định rạch ròi giữa trách nhiệm cá nhân và pháp nhân – điều lâu nay thường bị đánh đồng, dẫn đến những ảnh hưởng không đáng có tới hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp.

Môi trường thuận lợi nhất để kinh tế tư nhân vươn lên

Đại biểu Trần Hoàng Ngân.

Hiện nay, Việt Nam có hơn 940.000 doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, trong đó khu vực tư nhân đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách và tạo ra hơn 82% việc làm cho xã hội.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đầy tham vọng đến năm 2030 – có 2 triệu doanh nghiệp, trong đó ít nhất 20 tập đoàn tư nhân lớn đủ sức tham gia chuỗi giá trị toàn cầu – thì ngoài cải cách thể chế, bản thân doanh nghiệp cũng phải thay đổi mạnh mẽ.

Đại biểu Hiếu nhấn mạnh rằng khi môi trường kinh doanh cởi mở hơn, cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn, và nếu doanh nghiệp không đổi mới, không nâng cao năng lực quản trị, họ sẽ bị đào thải. Đây là quy luật thị trường tất yếu trong một nền kinh tế định hướng thị trường nhưng cạnh tranh sòng phẳng.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Thân – Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam – cho rằng điều mà cộng đồng doanh nghiệp mong đợi chính là sự nhất quán và ổn định trong chính sách. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải thiết lập một cơ chế quan hệ bình đẳng giữa doanh nghiệp và chính quyền, thay vì cơ chế “xin – cho” như hiện nay.

Bên cạnh đó, việc đánh giá cán bộ, công chức thực thi chính sách nên được gắn với kết quả hỗ trợ và đồng hành cùng doanh nghiệp, nhằm tạo ra một hệ sinh thái thuận lợi hơn cho khởi nghiệp và đổi mới.

Về dài hạn, sau Nghị quyết 68, Chính phủ dự kiến trình Quốc hội một nghị quyết riêng nhằm tháo gỡ các rào cản và thúc đẩy thực thi chính sách. Các chuyên gia cho rằng Việt Nam cũng nên tính đến việc xây dựng một Luật Phát triển kinh tế tư nhân để thể chế hóa đầy đủ, nhất quán và bền vững các chủ trương đã nêu trong nghị quyết. Đây sẽ là bước đi tiếp theo nhằm khẳng định vị thế của kinh tế tư nhân trong chiến lược phát triển quốc gia.

Nghị quyết 68-NQ/TW không chỉ là một bước đột phá chính trị – pháp lý, mà còn là một cam kết mạnh mẽ của Đảng trong việc tạo dựng môi trường thuận lợi nhất để kinh tế tư nhân vươn lên, đóng vai trò trung tâm trong công cuộc phát triển đất nước. Nếu được thể chế hóa đồng bộ và thực thi hiệu quả, nghị quyết này sẽ trở thành một động lực nền tảng để Việt Nam đạt được các mục tiêu phát triển lớn đến năm 2030 và xa hơn là tầm nhìn đến năm 2045.

Ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân

Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân: Mở ra kỷ nguyên đột phá cho nền kinh tế Việt Nam