Hai kịch bản xử lý khoản lỗ gần 44.800 tỷ đồng của EVN

Theo báo cáo, tính đến hết năm 2024, công ty mẹ EVN vẫn còn khoản lỗ lũy kế khoảng 44.792 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu đến từ biến động giá nhiên liệu đầu vào, đặc biệt là than, khí, dầu, cùng với chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn 2022–2023. Đây là giai đoạn thị trường năng lượng toàn cầu bất ổn, giá nhiên liệu tăng đột biến do nhiều yếu tố địa chính trị và chuỗi cung ứng bị gián đoạn.

Khoản lỗ lớn này đã khiến tình hình tài chính của EVN chịu áp lực nặng nề. Nếu không có giải pháp xử lý, nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng cân đối tài chính, dòng tiền và tiến độ đầu tư vào các dự án điện mới là rất rõ ràng.

Bộ Công Thương đề xuất 2 phương án bù khoản lỗ gần 44.800 tỷ của EVN vào giá điện.

Trong dự thảo, Bộ Công Thương đưa ra hai phương án xử lý khoản lỗ:

Phương án 1: Cho phép EVN được phân bổ toàn bộ các chi phí trực tiếp chưa được bù đắp kể từ năm 2022 vào giá bán lẻ điện bình quân. Cơ chế này có thể tiếp tục áp dụng cho những năm tiếp theo nếu doanh nghiệp vẫn phát sinh lỗ. Theo đó, khoản lỗ gần 44.800 tỷ đồng sẽ từng bước được đưa vào cơ cấu giá điện, giúp EVN có thêm nguồn lực để cân đối tài chính.

Phương án 2: Chỉ xử lý các khoản chi phí phát sinh từ năm 2022 đến trước thời điểm nghị định sửa đổi có hiệu lực. Các khoản chi phí phát sinh sau đó sẽ không được tính vào giá điện. Mục tiêu của phương án này là giữ lại động lực tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả quản trị của EVN, đồng thời hạn chế tình trạng người dân và doanh nghiệp phải gánh thêm các khoản lỗ trong tương lai.

Ngoài ra, dự thảo còn đề cập đến việc đưa chi phí chênh lệch tỷ giá (bao gồm cả chênh lệch do đánh giá lại và chênh lệch chưa thanh toán) của các nhà máy điện theo hợp đồng mua bán điện vào cơ cấu giá điện. Đây cũng là một yếu tố quan trọng, bởi biến động tỷ giá trong những năm qua ảnh hưởng lớn đến chi phí mua điện từ các nhà máy sử dụng vốn vay ngoại tệ.

Với phương án 2, Bộ Công Thương đánh giá nhằm mục đích xử lý khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân từ năm 2022 đến trước năm Nghị định này có hiệu lực thi hành, không áp dụng cho những năm tới nếu tiếp tục xảy ra và cũng nhằm yêu cầu các đơn vị điện lực rà soát, bám sát và cân nhắc trong việc triển khai thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh để đảm bảo giảm thiểu và hơn nữa là không để xảy ra việc này trong thời gian tới.

Ngoài ra, Bộ Công Thương đề xuất sẽ phân bổ chênh lệch tỷ giá đánh giá lại chưa được phân bổ, chênh lệch tỷ giá chưa được ghi nhận và thanh toán cho các nhà máy điện theo thỏa thuận tại hợp đồng mua bán điện.

Một thay đổi quan trọng khác được đề xuất trong dự thảo nghị định là cơ chế giám sát khi điều chỉnh giá điện. Theo đó, Bộ Công Thương sẽ thực hiện kiểm tra, rà soát và cho ý kiến đối với phương án giá của EVN trước khi điều chỉnh cả khi tăng và giảm (áp dụng cho các mức giảm từ 1% trở lên hoặc tăng từ 2% đến dưới 5%). Với quy định hiện hành: Bộ Công thương chỉ kiểm tra, rà soát trước khi EVN thực hiện điều chỉnh tăng giá điện. Đối với trường hợp giảm giá, EVN sẽ tự quyết định và Bộ Công Thương thực hiện hậu kiểm.