Chủ động và linh hoạt chiến lược kinh doanh: Chìa khóa giúp ngành gạo Việt vượt khó

Bán nhiều, được ít

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu 6,3 triệu tấn gạo, đạt giá trị 3,17 tỷ USD. So với cùng kỳ năm 2024, khối lượng tăng 2,2% nhưng kim ngạch lại giảm tới 17,5%. Nguyên nhân chính đến từ việc giá gạo xuất khẩu bình quân sụt giảm mạnh.

Trong giai đoạn này, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam trung bình chỉ còn 504,9 USD/tấn, giảm 19,3% so với cùng kỳ năm trước. Đây là xu hướng chung trên thị trường gạo châu Á khi các nước xuất khẩu lớn như Ấn Độ, Thái Lan, Pakistan đều ghi nhận mức giá đi xuống.

Tháng 8/2025, giá gạo Ấn Độ rơi xuống mức thấp nhất kể từ sau cơn sốt giá vào tháng 8/2023 – thời điểm nhiều quốc gia ban hành lệnh cấm xuất khẩu khiến giá gạo thế giới leo thang 650–660 USD/tấn. Nếu so sánh, gạo 5% tấm của Việt Nam hiện chỉ quanh mức 389 USD/tấn, giảm so với mức đỉnh 395 USD/tấn đạt ngày 20/8. Tương tự, gạo 25% tấm giảm còn 367 USD/tấn, gạo Jasmine từ 561 USD/tấn lùi về 545 USD/tấn.

Sự sụt giảm này không chỉ làm giảm nguồn thu ngoại tệ mà còn đặt nông dân và doanh nghiệp trước áp lực lớn về chi phí sản xuất và tiêu thụ.

8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu 6,3 triệu tấn gạo

Thị trường Philippines “đóng cửa” tạm thời

Philippines tiếp tục là thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam, chiếm tới 42,4% tổng lượng xuất khẩu. Bình quân mỗi tháng, quốc gia này nhập khoảng 300.000 tấn gạo từ Việt Nam. Tuy nhiên, từ ngày 1/9/2025, Philippines bất ngờ ban hành sắc lệnh số 93, tạm dừng nhập khẩu gạo tẻ thường trong 60 ngày để bảo vệ mùa vụ trong nước.

Động thái này đồng nghĩa khoảng 600.000 tấn gạo – tương đương 7% lượng xuất khẩu cả năm của Việt Nam – sẽ bị gián đoạn. Đây là cú sốc lớn cho ngành gạo, khi chỉ riêng tháng 8, giá trị xuất khẩu sang Philippines đã giảm 15,6% so với cùng kỳ.

Không chỉ Philippines, trong 8 tháng, một số thị trường cũng biến động mạnh. Ghana tăng nhập khẩu gạo Việt Nam tới 44,4%, Bờ Biển Ngà tăng 88,9%, trong khi Malaysia lại giảm hơn 54%. Đặc biệt, Bangladesh ghi nhận mức tăng “kỷ lục” 188,4 lần. Những con số này phản ánh rõ tính bấp bênh của thị trường lúa gạo toàn cầu.

Ngoài Philippines, gạo Việt Nam còn chịu sức ép từ cạnh tranh giá. Tại Ấn Độ, gạo 5% tấm hiện chỉ 376 USD/tấn; tại Pakistan, gạo cùng loại còn rẻ hơn, chỉ 353 USD/tấn. Trong khi đó, gạo Thái Lan – vốn nổi tiếng về chất lượng – cũng giảm xuống quanh mức 354 USD/tấn.

So với đối thủ, gạo Việt Nam đang giữ mức giá cao hơn, nhất là phân khúc gạo thơm Jasmine. Đây vừa là lợi thế khi đánh vào thị trường cao cấp, vừa là thách thức khi cạnh tranh trực tiếp ở những thị trường nhạy cảm về giá như châu Phi hay Đông Nam Á.

Trước đó, Philippines là thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam, chiếm tới 42,4% tổng lượng xuất khẩu.

Cần chủ động mở rộng thị trường

Trước bối cảnh khó khăn, Bộ Công Thương đã khuyến nghị doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải tích cực tìm kiếm thị trường mới, thay vì quá phụ thuộc vào Philippines hay một số đối tác truyền thống.

Theo văn bản gửi các địa phương và Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Bộ yêu cầu doanh nghiệp nhanh chóng điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, đa dạng hóa khách hàng, đồng thời tăng cường mua dự trữ gạo nhằm ổn định giá lúa trong nước, hỗ trợ nông dân.

VFA cũng được giao trách nhiệm cập nhật thông tin kịp thời, phối hợp với hiệp hội nhập khẩu gạo Philippines để theo dõi sát diễn biến chính sách. Đây được coi là bước đi cần thiết nhằm giúp doanh nghiệp tránh bị động, nhất là khi thị trường thế giới biến động khó lường.

Dù gặp khó khăn, xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn có những điểm sáng. Các giống gạo đặc sản như ST24, ST25 ngày càng được ưa chuộng ở Mỹ, EU và Nhật Bản – những thị trường vốn rất khắt khe về chất lượng.

Năm 2024, Việt Nam xuất khẩu gần 9 triệu tấn gạo, đạt kim ngạch 5,7 tỷ USD, tiếp tục giữ vị trí nhóm quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới. Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, thành công này không chỉ đảm bảo vai trò trong an ninh lương thực toàn cầu mà còn cho thấy khả năng xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam trên trường quốc tế.

Theo các chuyên gia, để vượt qua giai đoạn khó khăn, ngành gạo Việt Nam cần đồng thời thực hiện ba giải pháp:

Đa dạng hóa thị trường: mở rộng sang các quốc gia Mỹ Latinh, Trung Đông và châu Phi để phân tán rủi ro;

Tăng cường dự trữ lúa gạo: nhằm giữ ổn định giá trong nước, hỗ trợ nông dân và tạo nguồn cung bền vững cho xuất khẩu;

Đẩy mạnh phân khúc gạo chất lượng cao: tiếp tục nâng tầm các giống gạo đặc sản, xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam ở thị trường cao cấp.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Sự chủ động và linh hoạt trong chiến lược kinh doanh sẽ là yếu tố quyết định giúp ngành gạo Việt Nam vượt qua giai đoạn khó khăn này và tiếp tục phát triển bền vững trong tương lai”.

Xuất khẩu nông sản tăng tốc, hướng tới mục tiêu 70 tỷ USD.

Philippines dừng nhập khẩu gạo: Cú sốc ngắn hạn hay bài toán dài hạn cho Việt Nam?