Tổng cục Hải quan yêu cầu tăng cường kiểm soát tôm hùm đất

Tôm hùm đất.

Thời gian qua, báo chí đưa tin về việc cơ quan chức năng phát hiện mặt hàng tôm hùm đất (có tên khoa học là Procambarus clarkii) nhập lậu để tiêu thụ tại thị trường Việt Nam.

Theo khoản 7 Điều 7 và Điều 50 Luật Đa dạng sinh học số 20/2008/QH12 ngày 13/11/2008 quy định những hành vi nghiêm cấm về đa dạng sinh học, trong đó có bao gồm hành vi nhập khẩu, phát triển loài ngoại lai xâm hại (bao gồm loài ngoại lai xâm hại đã biết và loài ngoại lai có nguy cơ xâm hại);

Phụ lục IV ban hành kèm Nghị định số 37/2024/NĐ-CP ngày 4/4/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8/3/2019 quy định chi tiết một số điều về biện pháp thi hành Luật Thuỷ sản thì tôm hùm đất (Procambarus clarkii) không có tên trong danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam.

Ngoài ra, theo Thông tư số 35/2018/TT-BTNMT ngày 28/12/2018 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định tiêu chí xác định và ban hành Danh mục loài ngoại lai xâm hại thì Procambarus clarkii thuộc danh mục loài ngoại lai có nguy cơ xâm hại.

Do vậy, để kịp thời ngăn chặn và quản lý chặt chẽ việc nhập khẩu mặt hàng tôm hùm đất (Procambarus clarkii) bảo vệ môi trường và tránh tác động xấu đến sản xuất nông nghiệp, Tổng cục Hải quan yêu cầu cục hải quan các tỉnh, thành phố chỉ đạo các chi cục hải quan, đội kiểm soát hải quan phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước tăng cường các biện pháp kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc nhập khẩu tôm hùm đất; kịp thời đấu tranh, ngăn chặn đối với các hành vi vận chuyển trái phép các mặt hàng này vào Việt Nam.

Tôm hùm đất có tên tiếng Anh là Crawfish, Crayfish, Crawdads, Mudbugs, Red Swamp Crayfish, nhìn bên ngoài nó có màu đỏ nên nhiều người còn gọi là tôm hùm đỏ, với kích thước khoảng bằng ngón tay cái, có con lớn hơn, 1kg tầm 30 - 35 con.

Thời gian gần đây, tôm hùm đất từ Trung Quốc lại tràn sang chợ Việt bán với giá 360.000-400.000 đồng/kg. Các chủ hàng rao bán loại tôm hùm này đều khẳng định hàng còn sống khỏe, để trên cạn không có nước sống được cả ngày, còn trong bể nước thì sống khoẻ cả tuần.

Loại tôm này được xem là “thủy quái” đáng sợ với ngành nông nghiệp. Nhiều nước đã hối hận, trả giá đắt khi đưa con tôm này về nuôi.

Thịt tôm hùm đất không thơm ngon như quảng cáo

Thịt của tôm hùm đất rất ít.

TS Nguyễn Quang Huy, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I cho biết, Việt Nam đã nhập khẩu tôm hùm đất từ Trung Quốc, nuôi thử nghiệm ở tỉnh Phú Thọ, Ninh Bình và Hà Nam vào năm 2006. Kết quả cho thấy loài này sống ẩn nấp trong rễ cây ven sông hồ, thậm chí bò lên cạn thở bằng oxy, thường đào hang sâu 1-2 m nên có khả năng phá hủy hệ thống tưới tiêu nông nghiệp. Chúng còn là vật chủ lây truyền, phát tán nhiều loại bệnh dịch ra môi trường, cạnh tranh thức ăn, tiêu diệt loài tôm, cá bản địa.

TS Nguyễn Quang Huy cho biết, việc đưa loài này vào nuôi ở Việt Nam có thể đem lại chút lợi ích trước mắt, nhưng tác hại gây ra cho nông nghiệp rất khủng khiếp, kéo dài. Chúng bò nhanh, phát tán rộng, khó tiêu diệt hơn ốc bươu vàng. Nếu không cấm mà cho nuôi tôm càng đỏ thì từ đa dạng sinh học, môi trường sinh thái cho đến các ngành nuôi trồng thủy sản, sản xuất lúa gạo nguy cơ cao gánh chịu thiệt hại vô cùng lớn, hậu họa để lại lâu dài.

Theo chuyên gia, tôm hùm đất là những vật chủ lây truyền, phát tán nhiều loại bệnh dịch ra môi trường nơi chúng trú ngụ, sinh sống. Nhiều nước cấm nuôi tôm hùm đất, một số nước cho phép nuôi ở khu vực nhất định nhưng kiểm soát chặt chẽ. Ở quốc gia cho phép nuôi, phần lớn là có điều kiện tự nhiên không thuận lợi, họ buộc phải cho phép nuôi giống tôm này vì lợi ích kinh tế nhưng đi kèm với biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt.

Về thông tin cho rằng tôm hùm đất là loài cho thịt thơm ngon hơn cả tôm sú, TS Nguyễn Quang Huy cho biết, tôm càng đỏ chỉ có 30% thịt và 70% vỏ, hàm lượng thịt và dinh dưỡng không cao hơn hay ngon hơn tôm sú, tôm thẻ chân trắng của Việt Nam đang có. Tôm hùm đất không có giá trị kinh tế cao.

Thịt của chúng rất ít, một cân giá khoảng 400.000 đồng song chỉ có ba lạng thịt, còn lại toàn vỏ. So với các loài tôm bản địa như tôm sú, tôm thẻ, tôm càng xanh thì không thể ngon bằng. Nhiều người ăn tôm càng đỏ vì lạ miệng, lâu dần sẽ chán. "Chúng ta có nhiều giống tôm tốt hơn để lựa chọn thì tại sao phải cho phép nuôi tôm càng đỏ với nhiều mầm họa?", chuyên gia đặt câu hỏi.

Theo TS Nguyễn Quang Huy, nếu không cấm mà cho nuôi những loài này thì từ đa dạng sinh học, môi trường sinh thái cho đến các ngành nuôi trồng thủy sản, sản xuất lúa gạo nguy cơ cao gánh chịu thiệt hại vô cùng lớn, hậu họa để lại lâu dài.

Chúng ta không ai được mua bán, dùng để ăn, dù có ngon, có rẻ đến đâu cũng nhất thiết không sử dụng vì sự quan trọng của việc bảo vệ tính đa dạng sinh học bản địa, vì sự bền vững của nền sinh thái nông nghiệp và vì sự an toàn lương thực của một nước trồng lúa trên quy mô rộng lớn và còn khá manh mún như ở nước ta.