Ngành gạo Việt Nam đối mặt “áp lực kép”: giá lúa giảm sâu, doanh nghiệp thiếu vốn vì chậm hoàn thuế

Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), khó khăn lớn nhất hiện nay là giá lúa đã xuống rất thấp, chỉ còn khoảng 5.000 đồng/kg, khiến nông dân gần như không còn lợi nhuận. Nguyên nhân chủ yếu là Philippines – thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam – đã tạm ngừng nhập khẩu và chưa rõ thời điểm mở lại.

Ông Nam cảnh báo, nếu tình trạng này kéo dài, vụ Đông Xuân 2025–2026 sẽ cực kỳ khó khăn cho nông dân, không chỉ vì giá thấp mà còn vì doanh nghiệp thiếu vốn thu mua.

Bên cạnh giá lúa giảm, tình trạng chậm hoàn thuế VAT đang trở thành điểm nghẽn lớn nhất của doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế chưa được hoàn kịp thời, khiến nhiều doanh nghiệp thiếu vốn lưu động, không thể thu mua lúa cho vụ mới, trong khi chi phí vận chuyển, bảo quản và tài chính đều tăng.

Ngành gạo Việt Nam đang đối mặt với "áp lực kép" (Ảnh minh họa)

Các doanh nghiệp cho biết, việc chậm hoàn thuế không chỉ ảnh hưởng đến dòng tiền mà còn làm giảm năng lực cạnh tranh, đặc biệt khi Việt Nam đang phải đối mặt với sự trở lại mạnh mẽ của các đối thủ như Ấn Độ và Thái Lan. Nếu không được tháo gỡ kịp thời, xuất khẩu gạo cuối năm có thể chậm tiến độ, gây thiệt hại lớn cho cả doanh nghiệp và người trồng lúa.

Dù đối mặt khó khăn, Việt Nam vẫn duy trì vị thế xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Tính đến 15/10, cả nước đã xuất khẩu hơn 7 triệu tấn gạo, trị giá khoảng 3,58 tỷ USD; dự kiến cả năm có thể đạt 8 triệu tấn, tiếp tục giữ vị trí thứ hai toàn cầu. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng, ngành gạo cần nhanh chóng được hỗ trợ chính sách về tài chính và tín dụng.

Các chuyên gia cho rằng, việc đẩy nhanh hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp là yêu cầu cấp bách để khơi thông dòng tiền, giúp họ kịp thu mua lúa vụ Đông Xuân sắp tới. Song song, cần ưu tiên vốn vay ngắn hạn lãi suất thấp và đầu tư hệ thống kho, sấy, logistics để nâng cao sức cạnh tranh và giảm áp lực khi giá thị trường biến động.

Việc tháo gỡ nút thắt về tài chính và chính sách lúc này không chỉ giúp doanh nghiệp vượt khó mà còn góp phần bảo đảm sinh kế cho hàng triệu hộ nông dân, giữ vững thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.