Siết chặt quản lý thị trường: Ngăn chặn buôn lậu, hàng giả trong kỷ nguyên thương mại điện tử

Kết quả kiểm tra, xử lý trong 9 tháng đầu năm

Trong 9 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 15.544 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách gần 216 tỷ đồng; trị giá hàng hóa vi phạm khoảng 211 tỷ đồng; đồng thời chuyển 133 vụ có dấu hiệu hình sự sang cơ quan điều tra.

Trong đợt cao điểm tháng 5–6/2025, nhiều vụ lớn bị triệt phá: thu giữ hàng nghìn sản phẩm giả tại Saigon Square (TP.HCM), hơn 500 sản phẩm thời trang giả ở Đà Nẵng, và một cơ sở sản xuất tất chân giả mạo tại Hà Nội. Trên các sàn thương mại điện tử, đã xử lý 4.052 vụ, phạt gần 63 tỷ đồng, gỡ bỏ hơn 44.000 sản phẩm và chặn 12.414 gian hàng vi phạm.

Tuy vậy, số lượng kiểm tra giảm khoảng 40% so với cùng kỳ do bộ máy tổ chức chưa ổn định. Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý thị trường trong nước, cho rằng: “Nguyên nhân còn nằm ở sự chồng chéo trong quản lý nhiều mặt hàng, cùng với các thủ đoạn ngày càng tinh vi như giả mạo xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng và công dụng. Đây chính là những ‘vùng trống’ khiến hàng giả, hàng lậu vẫn tồn tại.”

Cục trưởng Trần Hữu Linh cũng chỉ ra tình trạng chồng chéo trong quản lý: có mặt hàng sữa, dầu ăn thuộc Bộ Công Thương, nhưng cũng có loại thuộc Bộ Y tế. Một số sản phẩm thuộc diện doanh nghiệp tự công bố chất lượng nhưng thông tin chưa được công khai, tạo kẽ hở cho gian lận. Ông Linh kiến nghị cần quy định rõ ràng trách nhiệm từng bộ, ngành trong chống gian lận thương mại và hàng giả, đặc biệt với mặt hàng liên quan an toàn thực phẩm.

Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Hữu Linh phát biểu

Những “điểm nghẽn” trong quản lý

Dù kết quả đạt được khá tích cực, song nhiều hạn chế vẫn tồn tại:

Số lượng kiểm tra giảm khoảng 40% so với cùng kỳ năm trước do thay đổi tổ chức, bộ máy chưa ổn định.

Nhiều mặt hàng có sự chồng chéo trong quản lý (ví dụ sữa, dầu ăn vừa thuộc Bộ Y tế, vừa thuộc Bộ Công Thương).

Hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, không chỉ dừng ở bao bì, nhãn mác mà còn giả xuất xứ, giả tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng và công dụng.

Khung pháp lý chưa đồng bộ, phân cấp trách nhiệm giữa các bộ, ngành còn chưa rõ ràng.

Giải pháp trọng tâm giai đoạn tới

Tại buổi làm việc, đại diện Văn phòng Thường trực BCĐ 389 Quốc gia và BCĐ 389 Bộ Công Thương đã thống nhất nhiều giải pháp:

Hoàn thiện khung pháp lý: Rà soát, bổ sung Luật Thương mại điện tử, quy định rõ trách nhiệm, định danh người bán trong môi trường số.

Ban hành thông tư truy xuất nguồn gốc hàng hóa: Hai thông tư dự kiến có hiệu lực từ đầu năm 2026, giúp minh bạch hóa thông tin sản phẩm.

Ứng dụng công nghệ trong giám sát: Xây dựng cơ sở dữ liệu ngành, triển khai các giải pháp số trong quản lý thị trường.

Kiện toàn tổ chức, phân cấp rõ thẩm quyền: Rà soát, bổ sung chức năng nhiệm vụ của các lực lượng quản lý thị trường, tránh bỏ sót hoặc chồng chéo.

Đẩy mạnh tuyên truyền: Nâng cao ý thức người dân và doanh nghiệp, khuyến khích cộng đồng tham gia phát hiện, tố giác vi phạm.

Ông Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng Thường trực BCĐ 389 Quốc gia, nhấn mạnh: “Chỉ khi triển khai đồng bộ cả pháp lý, công nghệ và tổ chức, chúng ta mới có thể ngăn chặn hiệu quả tình trạng gian lận thương mại trong bối cảnh số hiện nay.”

Ông Trần Đức Đông yêu cầu các đơn vị tiếp tục chủ động nắm bắt tình hình, phát hiện sơ hở, khoảng trống pháp lý để kiến nghị giải pháp kịp thời. Cùng với đó, cần chú trọng truyền thông, nâng cao ý thức người tiêu dùng, phát huy vai trò cộng đồng trong việc phát hiện, tố giác hành vi buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Phó Chánh Văn phòng Thường trực BCĐ 389 Quốc gia Trần Đức Đông phát biểu

Cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong bối cảnh thương mại điện tử chỉ thực sự hiệu quả khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Việc siết chặt quản lý, hoàn thiện khung pháp lý, ứng dụng công nghệ cùng sự tham gia giám sát của xã hội chính là chìa khóa để xây dựng thị trường minh bạch, bảo vệ thương hiệu và quyền lợi chính đáng của người dân.

Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia làm việc với Ban Chỉ đạo 389 Bộ Công Thương