Sầu riêng Việt Nam trước bước ngoặt lớn: Chuẩn hóa chất lượng để vươn xa

Ngành sầu riêng Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng một bộ tiêu chuẩn quốc gia

Việc thiếu một quy chuẩn chung trong thời gian dài đã gây ra không ít rắc rối cho ngành hàng sầu riêng. Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), chỉ ra rằng việc phân loại sầu riêng theo cảm tính, chủ yếu dựa vào hình thức bên ngoài, đã dẫn đến nhiều tranh chấp. Thực tế, việc phân loại A-B-C với mức chênh lệch giá lên tới 15.000 - 20.000 đồng/kg trong khi phần cơm sầu riêng bên trong mới là yếu tố quyết định chất lượng đã cho thấy nhiều bất cập.

Thực trạng này còn được minh chứng qua chia sẻ của ông Bùi Mạnh Toàn, Giám đốc Công ty TNHH Vietnox Agri (Đắk Lắk), khi cho biết đã có những container sầu riêng phải quay đầu vì chất lượng không ổn định. Những vấn đề này đặt ra một bài toán cấp bách: làm thế nào để đồng bộ hóa chất lượng, tạo dựng lòng tin và xây dựng thương hiệu vững chắc cho sầu riêng Việt Nam trên trường quốc tế.

Nâng tầm giá trị bằng một bộ tiêu chuẩn quốc gia

Để ngành hàng sầu riêng phát triển bền vững, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đang tiên phong xây dựng dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia về quả sầu riêng tươi để trình Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét công bố. Đây được xem là cơ sở pháp lý vững chắc, giúp doanh nghiệp yên tâm về chất lượng đầu ra.

Nội dung trọng tâm của dự thảo là cập nhật và bổ sung các tiêu chuẩn chất lượng đối với quả tươi của hai giống sầu riêng chủ lực là Ri6 và Dona. Đây là hai giống đang chiếm tỉ trọng xuất khẩu cao và được trồng phổ biến trên cả nước. Đối với các giống khác, việc chuẩn hóa sẽ dựa trên dữ liệu từ hai giống này để từng bước hoàn thiện. Cụ thể, tiêu chuẩn mới sẽ đưa ra các yêu cầu khắt khe về chất lượng tối thiểu:

Về hình thức và cảm quan: Quả không được nhiễm sâu bệnh ảnh hưởng đến hình thức, loại bỏ hoàn toàn các quả thối rữa, hư hỏng. Phần thịt quả phải đạt chuẩn, loại trừ các hiện tượng bất thường như sượng, cháy sém, hay chuyển màu nâu.

Về độ chín khi thu hoạch: Tiêu chuẩn sẽ bổ sung các yêu cầu cụ thể, phù hợp với từng vùng sản xuất. Ví dụ, giống Ri6 tại ĐBSCL và Đông Nam Bộ sẽ thu hoạch sau 85 - 100 ngày kể từ khi nở hoa, trong khi tại Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ có thể kéo dài từ 100 - 120 ngày.

Về an toàn thực phẩm: Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cũng cập nhật các quy định hiện hành của Việt Nam và Trung Quốc về dư lượng kim loại nặng (chì, cadimi), phụ gia thực phẩm và các đối tượng dịch hại, đảm bảo hàng hóa thông quan thuận lợi.

Ông Bùi Mạnh Toàn nhấn mạnh, khi có bộ tiêu chí cụ thể, việc loại bỏ các sản phẩm không đạt yêu cầu về chất lượng, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, hay hàm lượng cadimi sẽ trở nên dễ dàng hơn. "Việc nhà nước đồng hành xây dựng chuỗi sản xuất và thương hiệu quốc gia cho sầu riêng sẽ giúp nâng cao giá trị và mở rộng thị trường tiêu thụ," ông Toàn nhìn nhận.

Tín hiệu lạc quan từ thị trường và định hướng tương lai

Sự phục hồi của ngành hàng sầu riêng trong tháng 6/2025 đã góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu rau quả 6 tháng đầu năm đạt 3,107 tỉ USD.

Những nỗ lực chuẩn hóa đang diễn ra trong bối cảnh thị trường xuất khẩu có nhiều tin vui. Theo số liệu từ Cục Hải quan - Bộ Tài chính, sự phục hồi của ngành hàng sầu riêng trong tháng 6/2025 đã góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu rau quả 6 tháng đầu năm đạt 3,107 tỉ USD. Thị trường Trung Quốc đang sôi động trở lại, thương lái và doanh nghiệp nước này đã đến Đắk Lắk thu mua nhộn nhịp.

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết cuối tháng 6 vừa qua, đoàn chuyên gia của Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã đến kiểm tra thực địa và đánh giá rất tốt công tác quản lý của Việt Nam. Phía Trung Quốc khẳng định sẽ có báo cáo để việc xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam thông suốt trong những tháng cuối năm 2025.

Giá sầu riêng cũng đang trên đà tăng trở lại. Ghi nhận gần đây cho thấy giá sầu riêng Monthong đã tăng lên 75.000 - 77.000 đồng/kg (loại A), sầu riêng Ri6 khoảng 42.000 đồng/kg. Nguyên nhân được cho là do sản lượng chưa cao khi vùng thu hoạch đang chuyển từ Đông Nam Bộ sang Tây Nguyên.

Bên cạnh việc xuất khẩu trái cây tươi, các cơ quan quản lý cũng đang hướng tới tương lai bền vững hơn. Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - Bộ Công Thương, cho biết sẽ tập trung đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc, gắn tem nhãn rõ ràng cho các sản phẩm. Đặc biệt, Bộ Công Thương định hướng phát triển mạnh mảng chế biến sâu để tăng giá trị và giảm áp lực tiêu thụ theo mùa vụ. "Có lần sang Thượng Hải - Trung Quốc, tôi được thưởng thức món bánh sầu riêng rất đặc biệt và ngon miệng. Việc chế biến sâu sẽ giúp trái cây Việt Nam thoát khỏi tình trạng lệ thuộc vào mùa vụ," ông Linh nhấn mạnh.

Sầu riêng Việt: Từ “trái cây tỷ đô” đến bài học về phát triển bền vững

Những điều cần lưu ý khi ăn sầu riêng

Xuất khẩu sầu riêng và bài toán chất lượng bền vững