Bộ trưởng Tài chính: Miễn thuế đất nông nghiệp đến 2030, hỗ trợ trực tiếp nông dân mà không giảm thu

Chiều 11/6, Quốc hội đã dành thời gian thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết kéo dài miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết năm 2030. Đây là chính sách được áp dụng liên tục từ hơn hai thập kỷ qua, với mức hỗ trợ ngân sách khoảng 7.000 – 8.000 tỷ đồng mỗi năm và được xem là giải pháp an sinh quan trọng cho hơn 10 triệu hộ nông dân trên cả nước.

Trong phiên thảo luận lần này, nhiều đại biểu đã đi sâu phân tích các bất cập trong khâu thực thi và đề xuất nhiều biện pháp điều chỉnh nhằm “đặt lại thước đo công bằng” cho chính sách miễn thuế đất.

Dự kiến kéo dài miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết năm 2030 (ảnh minh họa)

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) cho rằng, miễn thuế là một hình thức hỗ trợ, nhưng không thể là một đặc quyền vô điều kiện. Theo ông, chính sách hiện hành đang áp dụng một cách đại trà, không phân biệt rõ giữa những người trực tiếp sản xuất và những đối tượng sở hữu đất nhưng không tham gia canh tác.

Đại biểu chỉ rõ điều này dẫn đến sự thiếu công bằng, gây thất thu ngân sách và dễ bị lợi dụng. Vì vậy cần phân tầng chính sách như miễn toàn bộ cho người trực tiếp sản xuất, giảm hoặc giữ nguyên mức thuế cho tổ chức, cá nhân không sản xuất thực tế hoặc không có hoạt động canh tác hiệu quả.

Cùng quan điểm vấn đề này, đại biểu Hà Sỹ Đồng, đoàn Quảng Trị, cho rằng nghị quyết này cần rà soát lại kỹ các đối tượng được miễn thuế đất để bảo đảm công bằng và đúng mục tiêu, chính sách ban hành để hỗ trợ. Việc miễn thuế nên tập trung vào người dân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, các hợp tác xã và hộ gia đình thực hành canh tác bền vững, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch.

Một điểm được các đại biểu đặc biệt nhấn mạnh là việc chính sách miễn thuế cần đi kèm các điều kiện sử dụng đất cụ thể, tránh tình trạng “ôm đất chờ thời”, giữ đất chờ tăng giá, hoặc để đất hoang hóa mà vẫn được hưởng ưu đãi.

Đại biểu Bình đề xuất đưa vào nghị quyết các điều kiện ràng buộc như: không bỏ hoang đất quá 12 tháng đối với đất trồng cây hàng năm hoặc nuôi trồng thủy sản, sử dụng đúng mục đích theo quy hoạch, có hợp đồng rõ ràng khi cho thuê lại, đồng thời bảo vệ môi trường đất và tài nguyên sinh thái.

Trong khi đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng chỉ ra một thực trạng đáng quan ngại ở nhiều địa phương khi diện tích đất nông nghiệp bị bỏ hoang ngày càng nhiều do thiếu nhân lực, đầu tư yếu, thị trường đầu ra bấp bênh. Nếu không có ràng buộc, chính sách miễn thuế sẽ vô tình nuôi dưỡng tâm lý buông lơi trách nhiệm sử dụng đất.

Đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị có ràng buộc khi miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp, tránh ôm đất chờ thời. Ảnh: Quochoi.vn

Trên thực tế, Luật Đất đai 2024 đã có những điều khoản chế tài nghiêm khắc đối với tình trạng đất nông nghiệp không được sử dụng trong thời gian quy định. Đất bị bỏ hoang 12 đến 24 tháng tùy loại sẽ bị xử phạt và có thể bị thu hồi mà không được bồi thường. Tuy nhiên, việc thực thi luật tại cơ sở vẫn còn nhiều hạn chế, đòi hỏi phải có cơ chế giám sát chính sách miễn thuế chặt chẽ hơn.

Một điểm đáng lưu ý là dự thảo chưa đề cập đến việc tích hợp chính sách miễn thuế với các chương trình hỗ trợ sản xuất nông nghiệp hiện hành.

Chính sách thuế nên được xem như là một phần trong hệ sinh thái. Hỗ trợ nông nghiệp bao gồm tín dụng ưu đãi, đào tạo kỹ thuật bảo hiểm mùa vụ, phát triển chuỗi giá trị và ứng dụng ứng dụng khoa học công nghệ. Khi kết nối chính sách thuế với các hỗ trợ khác, người nông dân sẽ có động lực lớn hơn trong đầu tư sản xuất và hiệu quả sử dụng đất được nâng cao rõ rệt.

Để bảo đảm chính sách miễn thuế không trở thành hình thức, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ và minh bạch, đề xuất Quốc hội giao Chính phủ xây dựng cơ sở dữ liệu giám sát việc thực hiện miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp với báo cáo đánh giá định kỳ hai năm một lần.

Các chỉ tiêu đánh giá có thể bao gồm số lượng đối tượng được miễn thuế, tình trạng sử dụng đất, hiệu quả kinh tế, giảm mức độ thất thu ngân sách. Các địa phương cần có trách nhiệm cập nhật báo cáo và giải trình khi có sai lệch hoặc lạm dụng chính sách.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Phạm Đông

Trước các ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh mục tiêu quan trọng nhất của chính sách thuế, miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp trong những năm qua là thực hiện chủ trương xóa đói, giảm nghèo của Đảng và Nhà nước, đồng thời góp phần hỗ trợ trực tiếp đối với nông nghiệp, nông dân, nông thôn, khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp, khuyến khích các tổ chức, cá nhân sử dụng đất tiết kiệm, có hiệu quả.

Bộ trưởng Tài chính: Miễn thuế đất nông nghiệp đến 2030, hỗ trợ trực tiếp nông dân mà không giảm thuVề đánh giá tác động và thời hạn áp dụng chính sách, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin, việc miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết năm 2030 sẽ không làm giảm thu do đây là chính sách đang được thực hiện trên thực tế. Với đề xuất kéo dài thời gian miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp như quy định hiện hành đến hết ngày 31/12/2030 số tiền thuế sử dụng đất nông nghiệp được miễn khoảng 7500 tỷ đồng/năm.

Giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội về đối tượng được miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, các trường hợp miễn thuế tại các nghị quyết là phù hợp.

Trong dự thảo nghị quyết lần này, Chính phủ không đề xuất sửa đổi liên quan đến đối tượng, phạm vi miễn thuế và tiếp tục kế thừa các đối tượng được rà soát tại các nghị quyết trước đây. Dự thảo chỉ có điểm mới là kéo dài thời gian miễn thuế hết năm 2030.

“Đây tiếp tục là hình thức hỗ trợ trực tiếp tới người nông dân, là nguồn đầu tư tài chính trực tiếp cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn để đầu tư mở rộng quy mô sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Qua đó tạo công ăn việc làm cho người nông dân, cải thiện cuộc sống, gắn bó với hoạt động sản xuất nông nghiệp, góp phần khuyến khích đầu tư, thúc đẩy kinh tế nông nghiệp phát triển bền vững”.

Theo Bộ trưởng, đều này thể hiện chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xã hội 5 năm, quy hoạch tổng thể phát triển sản xuất ngành nông nghiệp.

Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tăng mạnh 5 tháng đầu năm 2025, thị trường mở rộng

Mã số vùng trồng mở lối cho nông sản chủ lực

Việt Nam ký thỏa thuận nhập gần 3 tỷ USD nông sản Mỹ