Trung tâm nông nghiệp liên kết vùng ĐBSCL: Bước ngoặt cho xuất khẩu nông sản Việt Nam

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp

Đây là một nội dung trọng tâm trong Nghị quyết 45/2022/QH15 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù dành cho thành phố trung tâm vùng – nơi hội tụ các điều kiện phát triển kinh tế, khoa học, kỹ thuật và văn hóa của khu vực.

Mô hình “một điểm đến, đa dịch vụ”: Liên kết toàn chuỗi giá trị

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh yêu cầu xác định rõ mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và cơ chế vận hành phù hợp nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài trong chuỗi giá trị nông nghiệp: “Cần phân định rạch ròi giữa vai trò của doanh nghiệp và Nhà nước. Không thể để tình trạng lúng túng tiếp diễn trong triển khai Nghị quyết Quốc hội đã ban hành”.

Theo định hướng, Trung tâm sẽ là một tổ hợp đa chức năng với triết lý “một điểm đến, đa dịch vụ”: không chỉ liên kết sản xuất – chế biến – tiêu thụ nông sản, mà còn đảm nhiệm vai trò logistics, nghiên cứu – ứng dụng công nghệ, đào tạo, thương mại hóa sản phẩm và mở rộng thị trường quốc tế.

Đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) nêu rõ quy mô Trung tâm gồm hai khu vực chính: Khu 1 (50 ha) dành cho trung tâm hành chính, dịch vụ hỗ trợ, logistics và thương mại; Khu 2 (200 ha) phục vụ nghiên cứu công nghệ, chế biến sâu nông sản, khu lưu trú cho chuyên gia – công nhân, xử lý chất thải và các tiện ích liên quan.

Trung tâm được thiết kế để tích hợp toàn bộ chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại: từ sản xuất nguyên liệu, cung ứng vật tư – thiết bị, chế biến, kiểm định, đóng gói, lưu kho, logistics đến xuất – nhập khẩu và giao dịch.

Một điểm nhấn nổi bật là hệ thống kho lạnh cấp vùng, cho phép bảo quản nông sản tới 90 ngày – gấp 13 lần năng lực hiện tại. Giải pháp này giúp nông dân chủ động thời điểm bán hàng, ổn định nguồn nguyên liệu cho doanh nghiệp và hạn chế tình trạng “được mùa, mất giá”.

Doanh nghiệp đầu tư – Nhà nước kiến tạo

Tại cuộc họp, các ý kiến đều thống nhất: doanh nghiệp sẽ là lực lượng chủ lực đầu tư và vận hành Trung tâm; trong khi đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo thể chế và đầu tư hạ tầng thiết yếu như hệ thống chiếu xạ, kiểm dịch, phòng thí nghiệm, nghiên cứu giống...

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Lê Xuân Định đề xuất Trung tâm đảm nhiệm các khâu có hàm lượng công nghệ cao: kiểm định chất lượng, tiêu chuẩn hóa quốc tế, logistics hiện đại, thương mại điện tử và sàn giao dịch nông sản cấp vùng.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng nhấn mạnh vai trò hợp tác công – tư: “Nhà nước đầu tư hạ tầng kỹ thuật cốt lõi, doanh nghiệp khai thác và vận hành thương mại. Trung tâm cần hướng tới kết nối cả thị trường nội địa và quốc tế như Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc…”.

Ông Hồ Xuân Hùng – Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp Việt Nam – đề xuất cần sớm có cơ chế xã hội hóa minh bạch, lựa chọn doanh nghiệp đầu tàu có năng lực và cam kết liên kết chặt chẽ với nông dân.

Ông Hồ Xuân Hùng – Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp Việt Nam

Cần Thơ – Trung tâm hội tụ và bứt phá

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết: Đề án được xây dựng dựa trên mô hình chợ đầu mối quốc tế kết hợp sản xuất – chế biến – logistics – giao thương và tài chính. TP. Cần Thơ hiện chiếm hơn 40% công suất chế biến gạo và cá tra toàn vùng, có hạ tầng giao thông thuận tiện cả đường bộ, đường thủy và hàng không.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định Cần Thơ có đầy đủ thẩm quyền theo Nghị quyết 45 để chủ động lập dự án đầu tư, không cần xin ý kiến thêm từ Trung ương. Theo ông: “Cần phân định rõ phần việc của địa phương, Trung ương và doanh nghiệp. Những hạng mục có thể xã hội hóa thì giao doanh nghiệp triển khai; hạ tầng nền tảng thì Nhà nước cần đầu tư”.

Ông cũng lưu ý: “Trong thiết kế chính sách, cần minh định rõ phần công – phần tư. Có những hạng mục đầu tư công nhưng vận hành tư, và ngược lại”.

Không chỉ là trung tâm tổ chức sản xuất và tiêu thụ nông sản, nơi đây còn được kỳ vọng trở thành điểm giao thương chiến lược của toàn vùng ĐBSCL. Các hạng mục như sàn giao dịch nông sản, kho dự trữ gạo quốc gia, kết nối thị trường Halal và quốc tế… sẽ mở rộng đầu ra, góp phần điều tiết thị trường và đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong bối cảnh toàn cầu biến động.

Về bộ máy tổ chức, các bộ ngành như NN&PTNT, Công Thương, KH&CN, Tài chính, Tư pháp… sẽ phối hợp cùng TP. Cần Thơ bố trí các cơ quan quản lý nhà nước tại chỗ như hải quan, ngân hàng, kiểm dịch, hành chính công. Đồng thời, nghiên cứu thành lập đơn vị tư vấn tổng hợp về pháp lý, công nghệ và thương mại nhằm hỗ trợ nhà đầu tư.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà kết luận: “Nếu triển khai đúng, đây sẽ không chỉ là dự án của Cần Thơ hay ĐBSCL, mà là bước ngoặt cho nông nghiệp hiện đại Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu”.

23 sản phẩm OCOP đạt Chứng nhận tiêu biểu vùng ĐBSCL

Mùa cá ra ở Nam Bộ, người dân vùng lũ kiếm bộn cá tôm

VSIP Group khởi động dự án khu công nghiệp VSIP Cần Thơ