Việt Nam tìm cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu sang châu Phi

Châu Phi là thị trường tiềm năng rộng mở

Châu Phi hiện có dân số trên 1,4 tỷ người, được dự báo sẽ vượt 2,5 tỷ người vào năm 2050. Tiềm năng của thị trường châu Phi rất lớn, với quy mô dân số đông đảo tạo ra nhu cầu nhập khẩu hàng hóa khổng lồ. Mặc dù châu Phi thường bị nghĩ là xa xôi và khó khăn, nhưng thu nhập bình quân đầu người ở nhiều quốc gia châu Phi đang có sự cải thiện và tăng trưởng, thậm chí một số nơi có mức chi tiêu cao hơn Việt Nam. Khả năng hội nhập kinh tế quốc tế của các quốc gia châu Phi cũng đang được đẩy mạnh thông qua việc ký kết nhiều Hiệp định Thương mại tự do (FTA) và đặc biệt là Hiệp định Khu vực thương mại tự do châu lục (AfCFTA) của 55 quốc gia trong châu lục.

Một lợi thế mạnh của Việt Nam so với các đối thủ cạnh tranh khác là quan hệ chính trị tốt đẹp và đang được củng cố giữa Việt Nam và các nước châu Phi, với sự quan tâm của lãnh đạo Đảng và Chính phủ, tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động thương mại, ông Tú cho biết.

Việt Nam tìm cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu sang châu Phi. (Ảnh minh họa)

Việt Nam là nước xuất khẩu hàng đầu thế giới về gạo, cà phê, hạt tiêu, hạt điều và thủy sản. Năm 2024, xuất siêu nông sản của Việt Nam đạt gần 18 tỷ USD. Gạo Việt Nam đã có mặt tại hơn 150 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ngoài ra, ngành công nghiệp chế biến, dệt may, điện tử, hàng gia dụng của Việt Nam cũng phát triển mạnh mẽ, có khả năng cung ứng đa dạng chủng loại hàng hóa với chất lượng ngày càng cao.

Về cơ cấu hàng hóa, nông sản Việt Nam chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch xuất khẩu sang châu Phi, tương đương 5 đến 6 tỷ USD. Các mặt hàng nông sản có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất vào khu vực này có gạo, hạt điều hay cà phê, rau quả.

Các chuyên gia kinh tế nhận định châu Phi là thị trường có sức mua ngày càng lớn, tỷ suất lợi nhuận cao và không đặt ra những rào cản kỹ thuật quá khắt khe như Liên minh châu Âu (EU). Đây là cơ hội lớn cho hàng hóa Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh các thị trường truyền thống đang có nhiều biến động.

Tiến sĩ Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, nhấn mạnh rằng khi Hiệp định Thương mại Tự do Lục địa châu Phi (AfCFTA) được triển khai đầy đủ, Việt Nam sẽ có cơ hội lớn để đẩy mạnh xuất khẩu vào khu vực này, bởi hàng hóa giữa hai bên có tính bổ sung cao, không cạnh tranh trực tiếp.

Tham tán thương mại Việt Nam tại một số nước châu Phi cho biết, người tiêu dùng tại đây đánh giá cao chất lượng và giá thành hàng Việt Nam, nhất là những sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, thân thiện môi trường, đáp ứng các tiêu chuẩn cơ bản và phù hợp với nhu cầu tiêu dùng trong khu vực.

Tăng cường kết nối, hướng tới phát triển bền vững

Tuy nhiên, để chinh phục thị trường châu Phi không phải là điều dễ dàng. Khoảng cách địa lý xa, chi phí vận chuyển cao, thiếu thông tin thị trường và khung pháp lý còn chưa hoàn chỉnh là những rào cản lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam.

Thêm vào đó, tình trạng thanh toán quốc tế chưa ổn định, cơ sở hạ tầng logistics còn yếu, và đặc biệt là vấn đề rủi ro chính trị tại một số quốc gia cũng là những yếu tố mà doanh nghiệp cần tính toán kỹ lưỡng.

Đại diện Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) khuyến nghị Việt Nam cần xây dựng chiến lược tiếp cận thị trường có trọng điểm, kết hợp xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu và tăng cường hiện diện ngoại giao – thương mại tại khu vực này. Đồng thời, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp cần chủ động tham gia hội chợ, triển lãm, thiết lập kênh phân phối và tìm kiếm đối tác lâu dài tại địa phương.

Để hỗ trợ doanh nghiệp, Chính phủ Việt Nam đang thúc đẩy đàm phán và ký kết các hiệp định thương mại, đầu tư, tránh đánh thuế hai lần, bảo hộ đầu tư… nhằm tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho hợp tác song phương. Đồng thời, các đề án hợp tác đã được Bộ Công Thương ban hành như “Tăng cường quan hệ thương mại với Liên minh châu Phi giai đoạn 2022–2025”, “Thúc đẩy trao đổi thương mại một số mặt hàng xuất nhập khẩu có thế mạnh giữa Việt Nam với các thị trường trọng điểm tại châu Phi giai đoạn 2024-2026” hay “Phát triển quan hệ Việt Nam – Trung Đông – Châu Phi” cũng đang đi vào triển khai thực chất.

Phía Việt Nam cũng hoan nghênh các đoàn doanh nghiệp châu Phi, đặc biệt là từ Senegal, Maroc, Nigeria... sang Việt Nam tham dự các hội chợ lớn như Vietnam Expo, Vietnam Foodexpo, Viet Nam International Sourcing... nhằm tăng cường giao lưu kinh doanh và tìm kiếm cơ hội hợp tác thực tế.

Trong bối cảnh các thị trường truyền thống như Mỹ, châu Âu, Trung Quốc đang đối mặt với các rào cản gia tăng – từ thuế quan, hàng rào kỹ thuật đến suy giảm nhu cầu – việc hướng tới châu Phi là một bước đi chiến lược, phù hợp với xu thế đa dạng hóa thị trường và chuỗi cung ứng toàn cầu.