Sản phẩm thiên nhiên lên ngôi giữa làn sóng tiêu dùng xanh tại Việt Nam

Thu hoạch chè hữu cơ tại xã Long Cốc, tỉnh Phú Thọ.

Doanh nghiệp nắm bắt xu hướng

Theo khảo sát của NielsenIQ năm 2022, có tới 66% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi trả cao hơn cho những thương hiệu gắn với phát triển bền vững – một bước nhảy vọt so với tỷ lệ 50% cách đây một thập kỷ. Trong một nghiên cứu gần đây của PwC Việt Nam, tỷ lệ này là 54%, cao hơn mức trung bình châu Á – Thái Bình Dương. Điều này cho thấy người tiêu dùng không chỉ thay đổi thói quen, mà còn chủ động chọn lựa các sản phẩm gắn với yếu tố thiên nhiên, hữu cơ, tái chế và thân thiện môi trường.

Nhiều người tiêu dùng đã nhận thức được, mỗi quyết định mua sắm hôm nay, dù nhỏ, đều là hành động đặt hàng sự phát triển bền vững từ doanh nghiệp và toàn xã hội.

Hưởng ứng xu hướng tiêu dùng xanh, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã tái cấu trúc hoạt động sản xuất – kinh doanh theo hướng phát triển bền vững, tạo ra các sản phẩm thiên nhiên với mẫu mã đẹp, tiêu chuẩn cao và gắn với câu chuyện thương hiệu.

Đơn cử như hệ thống Annam Gourmet – chuỗi bán lẻ cao cấp chuyên phân phối thực phẩm hữu cơ và sản phẩm nhập khẩu thân thiện môi trường – đã triển khai chiến lược ESG toàn diện:

Loại bỏ hơn 9,4 triệu túi nhựa, thay bằng bao bì phân hủy sinh học.

Thu gom 7 tấn pin cũ, hàng nghìn chai thủy tinh để tái chế.

Ứng dụng 1.225 m² pin mặt trời, giúp giảm phát thải hơn 207 tấn CO₂/năm.

Một trường hợp khác là Unilever Việt Nam, mỗi năm thu gom khoảng 13.000 – 15.000 tấn rác thải nhựa, tái chế thành bao bì mới cho các nhãn hàng chăm sóc cá nhân. Nhãn hiệu Love Beauty and Planet sử dụng vỏ chai 100% nhựa tái chế, dầu gội chiết xuất thiên nhiên, không paraben.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp đang khai thác tiềm năng của thảo dược bản địa, nguyên liệu thiên nhiên như sả, gừng, quế, nghệ, mật ong, bơ, dừa… để sản xuất mỹ phẩm, tinh dầu, sản phẩm chăm sóc cá nhân. Tại các vùng miền như Tây Bắc, Tây Nguyên, Quảng Nam, phong trào phát triển chuỗi giá trị dược liệu gắn với OCOP và nông nghiệp hữu cơ đang tạo bước đột phá.

Chính sách đồng hành cùng tiêu dùng xanh

Hành lang pháp lý về phát triển xanh tại Việt Nam đang ngày càng hoàn thiện. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050 đặt mục tiêu giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP ít nhất 15% vào năm 2030 và 30% vào năm 2050 so với mức năm 2014.

Phát biểu tại Triển lãm Thúc đẩy sản xuất – tiêu dùng bền vững năm 2025 (Hà Nội, tháng 6/2025), Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định: “Hành vi tiêu dùng xanh là yếu tố then chốt để kiến tạo nền kinh tế xanh, là động lực thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển đổi sản xuất theo hướng bền vững”.

Cùng với đó, các chương trình như “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), và gần đây là sáng kiến “Chợ xanh – tiêu dùng xanh” do Saigon Co.op khởi xướng… đã góp phần mở rộng thị trường cho sản phẩm thiên nhiên, tạo kết nối trực tiếp giữa người sản xuất – người tiêu dùng.

GS.TS. Phạm Văn Thiêm – Chủ tịch Hội Khoa học các sản phẩm thiên nhiên Việt Nam – nhấn mạnh: “Một trong những động lực thúc đẩy mạnh mẽ việc nâng cao hiệu quả khai thác, tiêu dùng và tái tạo nguồn tài nguyên thiên nhiên chính là sự gắn kết chặt chẽ giữa các cơ sở nghiên cứu – triển khai và các doanh nghiệp, nhằm hiện thực hóa kết quả nghiên cứu, đưa tiến bộ khoa học và công nghệ trong lĩnh vực sản phẩm thiên nhiên vào thực tiễn sản xuất và đời sống”.

Thị trường sản phẩm thiên nhiên tăng trưởng ổn định

Theo thống kê của Bộ Công Thương và Tổng cục Thống kê, nhóm sản phẩm gắn với tiêu dùng bền vững có mức tăng trưởng trung bình trên 15% mỗi năm trong giai đoạn 2020–2025. Đặc biệt, nhóm thực phẩm hữu cơ, mỹ phẩm thiên nhiên và sản phẩm làm sạch môi trường là ba phân khúc có nhu cầu lớn, nhất là tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng.

Thu hoạch cà chua hữu cơ tại Măng Đen.

Nhiều sản phẩm đạt tiêu chuẩn hữu cơ châu Âu, Mỹ (USDA Organic, EU Organic) như tinh dầu quế, bột nghệ, hạt điều, trà thảo mộc đã mở rộng xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu. Tuy nhiên, thách thức hiện nay là nâng cao năng lực sản xuất, truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu sản phẩm thiên nhiên Việt trên thị trường quốc tế.

Đáng chú ý, hệ thống ngân hàng và các định chế tài chính cũng đang tích cực vào cuộc thúc đẩy phát triển tín dụng xanh. Theo chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Trí Hiếu, để sản phẩm thiên nhiên thực sự trở thành ngành hàng chủ lực, cần có chính sách tín dụng xanh rõ ràng và hiệu quả. Ông nhấn mạnh: “Ngân hàng nên dành một tỷ trọng nhất định trong danh mục tín dụng cho các doanh nghiệp sản xuất xanh, đầu tư vào sản phẩm thiên nhiên, đồng thời cần vai trò của Chính phủ trong bảo lãnh tín dụng và phát hành trái phiếu xanh”. Một số ngân hàng như HDBank, BAK A BANK… đã triển khai các gói tín dụng ưu đãi cho nông nghiệp hữu cơ, công nghiệp sạch và sản xuất gắn với mục tiêu giảm phát thải.

Khi người tiêu dùng Việt ngày càng hướng đến sức khoẻ và trách nhiệm môi trường, sản phẩm thiên nhiên không chỉ là lựa chọn tốt cho cá nhân, mà còn là một phần trong lời cam kết phát triển bền vững của xã hội. Cùng với sự vào cuộc của doanh nghiệp, nhà nước và người dân, xu thế này sẽ tiếp tục định hình lại diện mạo thị trường trong thập niên tới – một thị trường nhân văn, xanh và đầy tiềm năng.

Phát triển sản phẩm thiên nhiên: Cơ hội từ Nghị quyết 68

Sản phẩm thiên nhiên Việt Nam trước ngưỡng cửa thị trường BRICS+