Lãi suất thấp: Động lực cho tăng trưởng kinh tế

Giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều bất định, Việt Nam đang nỗ lực duy trì mặt bằng lãi suất thấp để thúc đẩy tăng trưởng (Ảnh minh họa)

Giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều bất định, Việt Nam đang nỗ lực duy trì mặt bằng lãi suất thấp để thúc đẩy tăng trưởng, hỗ trợ sản xuất – kinh doanh và tiêu dùng nội địa. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến giữa tháng 4/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới của khối ngân hàng thương mại đạt khoảng 6,34%/năm, giảm 0,6 điểm phần trăm so với cuối năm 2024. Chính sách lãi suất thấp đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy tín dụng tăng trưởng tích cực: dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đến ngày 28/4/2025 đạt hơn 16,4 triệu tỷ đồng, tăng 5,15% so với đầu năm – cao hơn nhiều so với mức tăng 2,06% của cùng kỳ năm ngoái.

Tín hiệu tích cực này phản ánh rõ nỗ lực điều hành linh hoạt của NHNN nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và khơi thông dòng vốn cho nền kinh tế. Trong bối cảnh chính sách tài khóa đang phát huy vai trò thông qua đẩy mạnh đầu tư công, thì chính sách tiền tệ, đặc biệt là định hướng lãi suất, tiếp tục là một trong những trụ cột quan trọng để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng GDP trong năm 2025.

Tín dụng tăng nhanh

Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tín dụng khởi sắc là những áp lực lớn đối với hệ thống ngân hàng. Một trong những thách thức đáng kể hiện nay là tốc độ huy động vốn đang không theo kịp với tốc độ cho vay. Theo báo cáo kinh tế - xã hội quý I/2025 của Cục Thống kê, tính đến 25/3/2025, tổng phương tiện thanh toán chỉ tăng 1,99% so với cuối năm 2024, trong khi huy động vốn của các tổ chức tín dụng (TCTD) tăng 1,36%, thấp hơn mức tăng 2,49% của tăng trưởng tín dụng. Sự chênh lệch này cho thấy các ngân hàng đang phải xoay xở để đáp ứng nhu cầu tín dụng ngày càng cao của nền kinh tế, trong khi nguồn vốn đầu vào bị hạn chế.

Đằng sau bức tranh tín dụng khởi sắc là những áp lực lớn đối với hệ thống ngân hàng (Ảnh minh họa)

Việc duy trì mặt bằng lãi suất huy động thấp để tránh làm tăng chi phí đầu vào khiến một số ngân hàng gặp khó trong việc hút vốn tiết kiệm. Một số tổ chức buộc phải tìm đến các kênh vốn cấp 2 như vay từ định chế tài chính trong và ngoài nước, hoặc dựa vào nghiệp vụ thị trường mở (OMO) của NHNN để bổ sung thanh khoản. Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng thương mại cũng đã trình cổ đông kế hoạch tăng vốn điều lệ và phát hành trái phiếu để đáp ứng yêu cầu an toàn vốn cũng như phục vụ tăng trưởng tín dụng.

Đáng lưu ý, biên lãi ròng (NIM) của nhiều ngân hàng đang bị thu hẹp đáng kể. Báo cáo của các công ty chứng khoán như KIS và MBS cho thấy, trong quý I/2025, nhiều nhà băng ghi nhận mức giảm NIM rõ rệt – hậu quả từ việc duy trì lãi suất cho vay ở mức thấp, trong khi chi phí vốn không giảm tương ứng. Cùng với đó, tỷ lệ nợ xấu tại một số ngân hàng có dấu hiệu tăng trở lại trong quý đầu năm, càng khiến bài toán lợi nhuận thêm khó giải.

Sức ép lớn đè nặng mặt bằng lãi suất

Theo các chuyên gia, mặt bằng lãi suất hiện nay đang chịu ba sức ép lớn và sẽ khó duy trì ở mức thấp lâu dài nếu không có các điều chỉnh phù hợp.

Thứ nhất, lãi suất cho vay đã giảm mạnh trong thời gian qua, khiến dư địa điều chỉnh tiếp trở nên rất hạn chế. Trong bối cảnh tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) và NIM suy giảm, việc tiếp tục hạ lãi suất sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tự tái tạo vốn của các TCTD.

Thứ hai, nhu cầu tín dụng được dự báo sẽ tăng mạnh trong thời gian tới nhằm đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế. Áp lực tăng vốn cho vay trong khi huy động vốn gặp khó do cạnh tranh từ các kênh đầu tư hấp dẫn khác như chứng khoán, bất động sản... sẽ khiến các ngân hàng đối mặt với tình trạng thiếu hụt thanh khoản cục bộ.

Thứ ba, dù xu hướng lãi suất toàn cầu đang giảm dần, nhưng vẫn duy trì ở mức cao. Thị trường tài chính thế giới cũng đang trong trạng thái khó đoán định, nhất là sau khi Mỹ tuyên bố áp dụng chính sách thuế đối ứng. Tỷ giá và lạm phát trong nước, nếu tăng mạnh trên mức 4%, sẽ khiến việc giữ lãi suất thấp trở thành một thách thức lớn hơn nhiều.

Mặt bằng lãi suất hiện nay đang chịu các sức ép lớn và sẽ khó duy trì ở mức thấp lâu dài nếu không có các điều chỉnh phù hợp (Ảnh minh họa)

Trên thực tế, từ cuối tháng 2/2025 đến nay, mặt bằng lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng vẫn có xu hướng giảm nhẹ, bất chấp áp lực tăng vốn huy động. Một số ngân hàng chọn cách điều chỉnh linh hoạt lãi suất theo kỳ hạn để hút vốn ngắn hạn trong khi vẫn kiểm soát chi phí đầu vào ở kỳ hạn dài. Các ngân hàng thương mại Nhà nước như Agribank, Vietcombank, BIDV và VietinBank vẫn giữ lãi suất tiết kiệm ở mức thấp nhất thị trường, từ 3,8% – 4,8%/năm cho các kỳ hạn dài, nhằm tạo điều kiện giảm lãi suất cho vay theo định hướng của NHNN.

Mặc dù đối mặt với nhiều áp lực, chủ trương duy trì chính sách tiền tệ linh hoạt, trong đó trọng tâm là lãi suất thấp, vẫn đang phát huy hiệu quả trong việc hỗ trợ phục hồi kinh tế và ổn định vĩ mô. Điều quan trọng là chính sách cần được điều hành chặt chẽ, đồng bộ với tài khóa và có phương án linh hoạt ứng phó với các biến động, đảm bảo cân đối hài hòa giữa mục tiêu tăng trưởng và ổn định hệ thống tài chính – ngân hàng trong trung và dài hạn.

Bảy nội dung thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Nghị quyết 68 chắp cánh thương hiệu Việt

Kinh tế tư nhân chờ cú hích chính sách, ngân sách nhà nước vượt mốc dự toán

Việt - Mỹ lần đầu đàm phán trực tiếp về Hiệp định Thương mại đối ứng