Giảm nghèo đa chiều: Bắc Ninh lấp đầy 5 "khoảng trống" để không ai bị bỏ lại phía sau

Khát vọng chính trị về một xã hội bao trùm

Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ I (nhiệm kỳ 2025-2030), đồng chí Nguyễn Duy Ngọc, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã đánh giá cao những thành tựu mà hai tỉnh (Bắc Giang và Bắc Ninh) cũ đạt được, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu đặt ra đối với địa phương trong giai đoạn phát triển bứt phá của đất nước.

Đồng chí Nguyễn Duy Ngọc khẳng định: "Bắc Ninh cần tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá để tận dụng thời cơ, phát triển nhanh và bền vững trong thời gian tới... Đảng bộ và Nhân dân toàn tỉnh càng phải khơi dậy mạnh mẽ tinh thần 'Tự hào quá khứ - trách nhiệm hiện tại - khát vọng tương lai', biến tiềm năng, lợi thế thành động lực phát triển, để Bắc Ninh vươn lên trở thành vùng đất giàu mạnh, là một trong những trung tâm phát triển năng động của cả nước".

Quyết tâm chính trị ấy được cụ thể hóa bằng những mục tiêu đột phá, trong đó có giảm đa chiều. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Bắc Ninh chuyển dịch trọng tâm từ hỗ trợ an sinh truyền thống sang áp dụng phương pháp tiếp cận đa chiều – giải quyết đồng bộ các thiếu hụt về dịch vụ xã hội cơ bản, khắc phục triệt để gốc rễ của nghèo đói.

Bắc Ninh tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn chặt với nhu cầu tuyển dụng của hàng loạt khu công nghiệp công nghệ cao. Ảnh: Trần Văn Tuấn

Kiến tạo sinh kế bền vững và tri thức mới

Trong chiến lược giảm nghèo đa chiều, Bắc Ninh xác định việc làm và tri thức là hai chiều thiếu hụt quan trọng nhất cần phải giải quyết, nhằm phá vỡ vòng luẩn quẩn của nghèo đói và tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tỉnh tập trung vào khâu đột phá về xây dựng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn chặt với nhu cầu tuyển dụng của hàng loạt khu công nghiệp công nghệ cao. Thay vì chỉ trao cần câu, Bắc Ninh trao kiến thức và công nghệ.

Cụ thể, tỉnh đẩy mạnh các chương trình đào tạo nghề ngắn hạn (theo Dự án 4 của Chương trình MTQG) cho lao động nông thôn, hộ nghèo, nhằm trang bị kỹ năng thích ứng với ngành công nghiệp xanh, công nghệ số. Nghị quyết Đại hội I tỉnh đã đặt ra chỉ tiêu mang tính định hướng: Tỉ lệ lao động có kỹ năng công nghệ thông tin đạt 90% vào năm 2030. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho việc chuyển dịch mạnh mẽ sang nền kinh tế tri thức.

Cùng với đào tạo, tỉnh khuyến khích phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao. Câu chuyện của chị Tăng Thị Hiền ở thôn Kép 11 (xã Kép) là điển hình sinh động. Gia đình chị gắn bó với cây dứa hàng chục năm, nhưng chỉ khi được tham gia các lớp tập huấn khuyến nông, cập nhật kiến thức qua mạng, áp dụng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và học hỏi mô hình qua các kênh trực tuyến, cây dứa mới thực sự đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Chị Hiền chia sẻ: "Trừ chi phí lãi vài trăm triệu đồng mỗi năm, giờ chúng tôi còn tham gia làm du lịch sinh thái đồi dứa Hương Sơn - điểm ‘check-in’ mới của du khách khi đến Bắc Ninh".

Điều này cho thấy, sự đầu tư vào tri thức, công nghệ, và kết nối thị trường chính là cách khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường, giúp người nghèo không chỉ thoát nghèo mà còn làm giàu bền vững.

Trụ cột an sinh cho mọi người dân

Bên cạnh sinh kế, Bắc Ninh coi việc đảm bảo quyền tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản là nhiệm vụ then chốt để nâng cao chỉ số phát triển con người (HDI), phấn đấu đạt 0,8 vào năm 2030.

Về Y tế, tỉnh đảm bảo 100% người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ tham gia bảo hiểm y tế. Điều này là tấm chắn vững chắc giúp giảm gánh nặng chi phí khám chữa bệnh, loại bỏ rủi ro tái nghèo do ốm đau, bệnh tật. Đồng thời, tỉnh đầu tư nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cơ sở, hướng tới mục tiêu cụ thể: Số giường bệnh bình quân 10.000 dân đạt 40 giường; Số bác sĩ bình quân 10.000 dân đạt 19 người.

Trung tâm Y tế Quế Võ - Bắc Ninh xanh, sạch, đẹp.

100% người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ tham gia bảo hiểm y tế.

Về Giáo dục, chiến lược của tỉnh là đầu tư công bằng vào cơ sở vật chất và chất lượng giảng dạy, đặc biệt tại các khu vực còn khó khăn. Xã Đại Sơn, nơi có có hơn 70% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, xác định ưu tiên trong đầu tư giáo dục. Đồng chí Hoàng Văn Quân, Bí thư Đảng ủy xã Đại Sơn, chia sẻ: "Phát triển giáo dục là nhiệm vụ trọng tâm, tạo nền tảng để giải quyết việc làm, giảm nghèo bền vững”.

Việc em Nguyễn Nhật Thiên, học sinh vùng cao của xã, đoạt giải Ba tại Cuộc thi Sáng tạo Robotics cấp Quốc gia năm 2025 đã chứng minh xã đang đi đúng hướng khi đầu tư vào tri thức, công nghệ cho học sinh vùng khó. Thành công này không chỉ là niềm tự hào mà còn là nguồn cảm hứng mạnh mẽ, khẳng định năng lực tiếp cận công nghệ của học sinh vùng khó khi có sự đầu tư đúng mức.

Nhà tài trợ tặng xe đạp cho học sinh dân tộc thiểu số, hoàn cảnh khó khăn tại Xã Đại Sơn.

Thiếu hụt về nhà ở, nước sạch và vệ sinh là những rào cản lớn đối với sự ổn định và phát triển của hộ nghèo. Tại tỉnh Bắc Ninh, chương trình vận động, hỗ trợ xóa nhà tạm đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể tỉnh đến cơ sở, sự chia sẻ ủng hộ của đông đảo cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và sự đồng thuận của các tầng lớp Nhân dân trong và ngoài tỉnh.

Đến hết tháng 6/2025, toàn tỉnh đã hỗ trợ xây mới, sửa chữa hơn 2,5 nghìn căn nhà với tổng kinh phí hỗ trợ hơn 150 tỷ đồng và hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, cận nghèo và hỗ trợ gia đình người có công gặp khó khăn về nhà ở, nhà xuống cấp cần được sửa chữa, xây mới trên địa bàn tỉnh năm 2025. Công tác huy động các nguồn lực để thực hiện chương trình được tổ chức linh hoạt, phù hợp với các đối tượng với tinh thần “ai có gì giúp nấy, ai có công góp công, ai có của góp của, ai có nhiều góp nhiều, ai có ít góp ít.

Tỉnh Bắc Ninh được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen vì có nhiều thành tích trong thực hiện chương trình và phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025”.

Cùng với đó, công tác giảm nghèo đa chiều gắn với xây dựng nông thôn mới đã giúp cải thiện môi trường sống. Tỉnh đẩy mạnh đầu tư hệ thống nước sạch tập trung, hướng đến chỉ tiêu: Tỉ lệ người dân được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn là 96,4% vào năm 2030 (theo NQ Đại hội I).

Trao quyền bằng sức mạnh tổng hợp

Giảm nghèo về thông tin được coi là một khâu đột phá của Bắc Ninh, nhằm đảm bảo người dân không chỉ thoát nghèo về vật chất mà còn về tri thức, làm chủ công cụ phát triển hiện đại.

Việc Bắc Ninh nằm trong top 10 địa phương dẫn đầu cả nước về chỉ số chuyển đổi số (DTI) chính là nền tảng để triển khai hiệu quả Dự án 6. Các tổ công nghệ số cộng đồng tại các xã vùng khó như Kép đã được thành lập và đi vào hoạt động với hàng trăm thành viên. Những tổ này hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, định danh điện tử, và đặc biệt là thanh toán không dùng tiền mặt, vay vốn online. Kỹ năng số còn mở ra cơ hội kinh doanh mới: người dân biết cách tra cứu thông tin thị trường, tìm kiếm giá cả vật tư, và quảng bá sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử, giúp tăng sức cạnh tranh và thu nhập, trực tiếp giải quyết chiều thiếu hụt về thông tin.

Thành công của chính sách an sinh đa chiều tại Bắc Ninh đến từ sự chỉ đạo quyết liệt và sự phối hợp liên ngành chặt chẽ, đặc biệt sau khi tổ chức lại bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bộ máy tinh gọn giúp việc chỉ đạo, thực thi các chính sách hỗ trợ người dân trở nên kịp thời và đồng bộ hơn.

Một căn nhà được hỗ trợ xây dựng cho hộ nghèo ở xã Tiên Lục từ nguồn quỹ chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Vai trò điều phối của các cơ quan chuyên môn được tăng cường. Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường: "Việc lồng ghép Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới phải được thực hiện đồng bộ, tăng cường phân cấp cho cấp tỉnh để phù hợp với thực tiễn địa phương, đảm bảo chính sách đi vào cuộc sống một cách kịp thời và hiệu quả nhất’.

Điều này thể hiện sự chuyển đổi từ quản lý hành chính sang tư duy kiến tạo phát triển, phân quyền cho địa phương để giải quyết những vấn đề sát sườn nhất của người dân.

Kết quả ấn tượng và tầm nhìn phát triển

Nhờ những nỗ lực đồng bộ và sự cam kết chính trị cao, Bắc Ninh đã đạt được kết quả ấn tượng: tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh giảm mạnh, từ 3,47% năm 2021 xuống còn khoảng 0,97% vào cuối năm 2024. Đây là một trong những địa phương có tỷ lệ giảm nghèo ấn tượng nhất cả nước.

Đối với các xã đặc thù, đồng bào dân tộc, tỷ lệ hộ nghèo tại huyện Sơn Động (cũ) cũng đã giảm từ 25,80% (2021) xuống còn 10,26% (2024). Những con số này không chỉ là thành tích của chính quyền mà còn phản ánh sự thay đổi về tư duy, ý chí vươn lên của người dân.

Chính sách an sinh xã hội đa chiều đã trở thành một dấu ấn quan trọng trong chiến lược phát triển của Bắc Ninh. Bằng việc lấp đầy đồng bộ 5 chiều thiếu hụt (Việc làm, Giáo dục, Y tế, Nhà ở, Thông tin), tỉnh đã trao cho người nghèo không chỉ sự hỗ trợ trước mắt mà là khả năng tự lực, tự chủ để xây dựng cuộc sống ổn định, chất lượng.

Với quyết tâm chính trị cao, Bắc Ninh đang tiến từng bước vững chắc trên hành trình hiện thực hóa mục tiêu về giảm nghèo đa chiều, hướng tới mục tiêu lớn hơn là trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030, xây dựng một xã hội phát triển toàn diện, văn minh, nhân ái, nơi không một ai bị bỏ lại phía sau.