Đã đến lúc cá tra Việt trở về “chính danh” trên mâm cơm nội địa

Cá tra – mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đã hiện diện tại hơn 140 quốc gia.

Tiềm năng lớn bị bỏ ngỏ

Mỗi năm, hàng trăm nghìn tấn cá tra Việt Nam vượt đại dương, góp phần quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu thủy sản quốc gia. Tuy nhiên, trong nước – ngay tại Đồng bằng sông Cửu Long, cái nôi sản xuất cá tra lớn nhất cả nước – sản phẩm này vẫn vắng bóng trong đời sống tiêu dùng hàng ngày của người dân. Điều này không chỉ là nghịch lý, mà còn là dấu hỏi lớn đặt ra cho ngành và các nhà hoạch định chính sách: Vì sao sản phẩm đạt chuẩn quốc tế lại "lép vế" ngay tại thị trường nội địa?

Trong khi đó, Việt Nam – với hơn 100 triệu dân, dân số trẻ, tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng – được đánh giá là một trong những thị trường tiêu dùng tiềm năng nhất khu vực. Nhu cầu sử dụng thực phẩm chất lượng cao, an toàn, tiện lợi ngày càng tăng, đặc biệt tại các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ. Cá tra – với ưu điểm dễ chế biến, giàu dinh dưỡng, giá thành hợp lý và đã được kiểm soát nghiêm ngặt về chất lượng – hoàn toàn có thể đáp ứng các tiêu chí đó.

Sau đại dịch COVID-19, xu hướng tiêu dùng đã thay đổi rõ rệt. Người dân ưu tiên các sản phẩm tiện lợi, bảo quản được lâu, truy xuất rõ nguồn gốc – đúng với đặc điểm của các sản phẩm cá tra đông lạnh và chế biến sẵn. Tuy nhiên, sự hiện diện mờ nhạt của cá tra tại các kênh phân phối nội địa, bao bì thiếu hấp dẫn, cùng với việc thiếu vắng các thương hiệu mạnh đã khiến người tiêu dùng ít mặn mà.

Tái định vị cá tra: Bắt đầu từ người Việt

Đã đến lúc ngành cá tra cần xây dựng một chỗ đứng vững chắc tại chính quê hương mình.

Để cá tra thực sự có vị thế tại thị trường nội địa, việc đầu tiên cần làm là tái định vị hình ảnh sản phẩm trong mắt người tiêu dùng. Không chỉ dừng ở thay đổi bao bì hay mẫu mã, cần kể lại câu chuyện về một dòng sản phẩm "tự hào Việt Nam", được nuôi trồng, sản xuất theo tiêu chuẩn toàn cầu.

Các doanh nghiệp có thể hướng đến những phân khúc mới như: thực phẩm tiện lợi cao cấp (cá tra cắt lát, ướp sẵn gia vị, đóng gói hút chân không); sản phẩm dinh dưỡng dành cho trẻ em và người cao tuổi (do cá tra ít xương, mềm, giàu protein); hay thực phẩm lành mạnh cho người ăn kiêng theo chế độ eat clean, keto, DASH...

Để làm được điều đó, ngành cần một hệ sinh thái thương hiệu bài bản, từ nhận diện, truyền thông đến dịch vụ hậu mãi. Đặc biệt, chiến dịch truyền thông “Người Việt dùng cá Việt” do Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) khởi xướng có thể là cú hích cần thiết. Đây không chỉ là khẩu hiệu mà cần gắn với các hoạt động cụ thể: tuần lễ cá tra tại siêu thị, phối hợp đầu bếp sáng tạo thực đơn cá tra hợp khẩu vị người trẻ, hợp tác với KOLs trong lĩnh vực ẩm thực, áp dụng QR code truy xuất nguồn gốc…

Về phía doanh nghiệp, thay vì coi thị trường nội địa là “phụ trợ”, cần thay đổi tư duy sang phát triển quan hệ bền vững với người tiêu dùng Việt. Thực tế đã có nhiều mô hình F&B trong nước khởi nghiệp thành công với chuỗi sản phẩm bản địa cao cấp từ cá tra – như chả cá, cá viên, cá sốt chua ngọt… Đây là điểm tựa vững chắc để mở rộng hệ sinh thái cá tra nội địa.

Trong bối cảnh xuất khẩu đối mặt với nhiều rủi ro: từ rào cản kỹ thuật, tỷ giá, đến chính sách bảo hộ và bất ổn địa chính trị, thị trường trong nước chính là “tấm đệm an toàn” giúp doanh nghiệp ổn định dòng tiền và sản xuất. Thậm chí, nếu đầu tư đúng hướng, đây còn có thể trở thành nơi thử nghiệm các sản phẩm mới trước khi tung ra quốc tế – góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh toàn ngành.

Cá tra Việt Nam đã khẳng định được vị thế trên thị trường thế giới. Đã đến lúc ngành cần xây dựng một chỗ đứng vững chắc tại chính quê hương mình. Khi cá tra hiện diện trong bữa ăn học sinh, suất cơm công nhân, trên bàn tiệc gia đình và trong thực đơn nhà hàng cao cấp – đó sẽ là thời điểm ngành cá tra bước sang một kỷ nguyên mới: tự chủ, bền vững và trưởng thành toàn diện.

Cá tra Việt Nam có thể được hưởng lợi từ thương chiến?

Thái Lan tiêu thụ cá tra lớn thứ hai của Việt Nam tại châu Á

Xuất khẩu thủy sản bứt phá trong quý I/2025, đạt 2,45 tỷ USD