Cà phê Việt chinh phục thế giới: Bắt đầu từ chính vùng đất và con người

Cà phê Việt chinh phục thế giới: Bắt đầu từ chính vùng đất và con người. Thiên An

Tái cấu trúc sản xuất hướng đến chuỗi giá trị bền vững

Ông Trịnh Đức Minh – Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột – cảnh báo vị thế dẫn đầu thế giới về sản lượng cà phê Robusta của Việt Nam đang bị đe dọa nghiêm trọng. Chỉ trong vòng 2-3 năm tới, Brazil có thể vượt lên nhờ tiến bộ kỹ thuật và chính sách phát triển bền vững. Nước này đang vận hành các hợp tác xã quy mô lớn, chuyên canh, năng suất đạt 7-8 tấn/ha, trong khi Việt Nam hiện chỉ đạt khoảng 3-4 tấn/ha, với 90% sản lượng đến từ các hộ nông dân nhỏ lẻ.

Chuyên gia Nguyễn Quang Bình nhận định, việc chưa thể phát triển chế biến sâu là hệ quả của nền sản xuất manh mún. Hiện cả nước có khoảng 1,6 - 1,8 triệu tấn cà phê mỗi năm, nhưng rất hiếm trang trại đạt sản lượng từ 100 tấn trở lên – yếu tố gây khó khăn cho đầu tư và xây dựng chuỗi giá trị.

Từ thực tế đó, nhiều ý kiến tại hội thảo cho rằng, muốn phát triển bền vững thì không thể để người nông dân “tự bơi”. Cần hình thành các hợp tác xã đủ mạnh, được hỗ trợ về chính sách, đất đai và cơ sở vật chất. Việc liên kết hiệu quả giữa doanh nghiệp và vùng nguyên liệu sẽ giúp nâng cao sản lượng, ổn định chất lượng và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Nông dân Phạm Văn Đồng, canh tác cà phê hữu cơ tại xã Ea Kao (TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk), cho biết giá cà phê 2 năm qua duy trì ở mức cao (khoảng 130.000 đồng/kg), giúp người trồng có thêm động lực đầu tư chăm sóc vườn cây. Nhờ có doanh nghiệp bao tiêu đầu ra, thu nhập của nông dân trồng cà phê hữu cơ được cải thiện rõ rệt.

Định vị cà phê Robusta như một phần văn hóa Việt

Ông Gruber Alexander Lukas – Giám đốc Công ty CP Dịch vụ Rang xay Chuyên nghiệp Sài Gòn (Alambé Việt Nam) – cho rằng Việt Nam nên tập trung vào thế mạnh riêng có là cà phê Robusta thay vì cạnh tranh toàn diện với các nước sản xuất cà phê khác. Robusta Việt có lợi thế về hương vị mạnh mẽ, giá cả cạnh tranh và phù hợp với xu hướng tiêu dùng toàn cầu ưa chuộng cà phê nguyên chất, cá tính và không pha trộn.

Bên cạnh đó, ông Lukas nhấn mạnh, cần xem cà phê không chỉ là đồ uống mà còn là một phần văn hóa – là kết tinh của đặc trưng vùng miền và tâm huyết người trồng. Việc gắn sản phẩm cà phê với địa danh cụ thể, câu chuyện bản địa và văn hóa địa phương sẽ giúp tạo dấu ấn khác biệt cho cà phê Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Theo ông Trần Ngọc Quân – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và Liên minh châu Âu – sản phẩm cà phê Việt hiện xuất khẩu sang EU chủ yếu vẫn là cà phê thô, chế biến sâu còn hạn chế nên chưa có thương hiệu nào thực sự nổi bật. Ông đề xuất cần có chiến lược dài hạn để xây dựng thương hiệu quốc gia, thiết lập các mối quan hệ thương mại đáng tin cậy và khai thác hiệu quả các kênh như kiều bào, nhà nhập khẩu châu Âu.

Hiện Việt Nam chỉ mới chế biến sâu khoảng 10% sản lượng cà phê, nhưng giá trị mang lại ước tính tới 6.000 USD/tấn – cao hơn gấp nhiều lần so với cà phê thô. Đặc biệt, cà phê đặc sản đang được phát triển với mức giá cao gấp 1,5 - 2 lần so với mặt bằng thế giới. Ông Nguyễn Tiến Dũng – Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2/9 Đắk Lắk (Simexco Đắk Lắk) – cho rằng cần nâng tỉ lệ chế biến sâu lên 40%-45% để bảo đảm lợi ích bền vững.

Cần có sự phối hợp chặt chẽ từ chính quyền và doanh nghiệp để cùng nhau đưa cà phê Việt vươn tầm.

Chuyển mình để chinh phục thị trường cao cấp

Theo bà Bùi Hoàng Yến – đại diện Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương – để tiếp cận thị trường cao cấp, cà phê Việt cần có tín chỉ carbon và đáp ứng tiêu chuẩn xanh. Do đó, bộ đang phối hợp triển khai tập huấn về chuyển đổi số, xuất khẩu bền vững, hướng dẫn cả nông dân cách livestream bán hàng để nâng cao hiệu quả thương mại.

Cà phê sữa đá – đặc sản của Việt Nam – đang dần trở thành xu hướng tiêu dùng toàn cầu. Điều này kéo theo giá Robusta tăng mạnh trong vài năm gần đây, mở ra cơ hội định vị lại hình ảnh cà phê Việt.

Ông Nguyễn Nguyên Phương – Phó Giám đốc Sở Công Thương TP HCM – gợi mở mô hình thương hiệu quốc gia cho cà phê Việt, tương tự như thành công của “sâm Hàn Quốc”. Theo ông, các hội chợ chuyên ngành cà phê xuất khẩu sẽ là kênh quan trọng để kết nối, quảng bá sản phẩm và xây dựng hình ảnh cà phê Việt Nam như một biểu tượng văn hóa – không chỉ là nông sản.

Với sản lượng hiện đạt khoảng 1,7 - 1,8 triệu tấn, mục tiêu xuất khẩu cà phê Việt Nam trong năm nay hoàn toàn có thể vượt mốc 6 tỉ USD. Tuy nhiên, để đạt mốc 10 tỉ USD trong tương lai gần, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh chế biến sâu, dự trữ hàng hóa chủ động và kết hợp hài hòa giữa xuất khẩu nguyên liệu và sản phẩm chế biến.

Sự vào cuộc của lực lượng trẻ, bao gồm các doanh nghiệp khởi nghiệp và Việt kiều, cùng với sự hậu thuẫn từ chính sách và đầu tư hạ tầng, sẽ tạo nền tảng vững chắc để ngành cà phê Việt Nam khẳng định vị thế không chỉ về sản lượng, mà cả về giá trị, bản sắc và chiều sâu văn hóa trên thị trường quốc tế.

Giá cà phê thế giới giảm mạnh, thị trường nội địa hạ nhiệt

Giá cà phê Tây Nguyên giảm sốc tới 2.500 đồng/kg

Chuyên gia chỉ cách uống cà phê siêu lợi