Vì sao doanh nghiệp Việt bị “lật kèo” hàng trăm nghìn tấn điều thô?

Nhà xuất khẩu hạt điều thô tại châu Phi không giao hàng theo hợp đồng hoặc tìm cách tăng giá bán 40-50%, đẩy nhiều doanh nghiệp nhập khẩu điều thô trong nước gặp khó, nguy cơ thua lỗ nặng.
Làm thế nào để hóa giải những nghịch lý trong chuỗi cung ứng điều? Dẫn đầu về xuất khẩu hạt điều trên thế giới, vì sao Việt Nam lại nhập số lượng lớn loại hạt này? Ngành điều Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức
Chế biến điều nhân xuất khẩu tại một doanh nghiệp.
Chế biến điều nhân xuất khẩu tại một doanh nghiệp.

Thông tin trên được ban chấp hành Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) đưa ra tại buổi họp báo chiều 31/5.

Giá điều thô tăng vọt

Các nhà máy chế biến điều ở Việt Nam phụ thuộc vào nguồn cung nhập khẩu. Mỗi năm, họ nhập hơn 3 triệu tấn điều thô, trong đó khoảng 2,2 triệu tấn từ châu Phi, chủ yếu là Tây Phi. Nguồn cung trong nước chỉ đảm bảo 10%.

Tuy nhiên, giá điều thô Tây Phi đang tăng lên hàng ngày. Vào tháng 2, giá chỉ khoảng 1.000-1.050 USD mỗi tấn, nhưng giờ đã lên đến 1.500-1.550 USD. Nguyên nhân bởi khu vực này đang mất mùa và một số nước áp dụng chính sách tạm ngưng xuất khẩu điều thô để hỗ trợ các nhà máy nội địa.

Do đó, một số đối tác Tây Phi đòi hỗ trợ tăng giá, trì hoãn giao hàng hoặc không gửi bộ chứng từ để nhà sản xuất Việt Nam nhận hàng.

Ông Tạ Quang Huyên, Chủ tịch hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc công ty Hoàng Sơn I, cho biết ký hợp đồng mua 52.000 tấn điều thô Tây Phi nhưng chỉ nhận được 25.000 tấn đúng giá, bị xù khoảng 12.000 tấn, còn lại phải tăng giá để lấy hàng.

Ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch Vinacas cho biết, hàng năm các doanh nghiệp ký kết hợp đồng nhập khẩu với các doanh nghiệp đối tác của nước Bờ Biển Ngà.

Tuy nhiên, năm 2024, Chính phủ nước này đã ban hành chính sách ưu tiên cho các doanh nghiệp trong nước thu mua nguồn nguyên liệu trước để bình ổn thị trường, sau đó sản lượng điều thô còn lại mới mở cửa xuất khẩu tự do. Điều này đã làm giảm một nguồn cung cấp nguyên liệu cho Việt Nam.

"Năm nay, tại các nước châu Phi, trong đó có Bờ Biển Ngà đã xảy tình trạng Elnino cực kỳ tai hại, ảnh hưởng lớn đến sản lượng của cây điều, dẫn đến sản lượng thấp, hàng hóa khan hiếm và giá điều thô tăng cao”, ông Nhựt nói.

Tuy nhiên, điều đáng nói là nhiều hợp đồng trước đây ký kết với các doanh nghiệp Việt Nam ở mức giá thấp. Trong khi hiện nay nhiều doanh nghiệp xuất khẩu tại Tây Phi đã đẩy giá điều thô tăng hơn 40 - 50% so với tháng 2 và 3, lên 1.500 - 1.700 USD/tấn.

“Nếu họ đóng gói giao hàng cho doanh nghiệp Việt Nam tại thời điểm này theo hợp đồng đã ký kết thì mỗi tấn điều thô họ lỗ 200 - 500 USD, trong khi điều không chỉ bán theo tấn, mà bán theo hàng chục nghìn tấn.

Như vậy, với con số này, họ cho rằng sẽ bị thất thu lợi nhuận rất lớn nên nhiều doanh nghiệp đối tác đã không cần giữ thương hiệu, uy tín mà chỉ cần giữ lợi nhuận và họ đã “xù hàng” của doanh nghiệp Việt ”, ông Nhựt nói.

Cũng theo ông Nhựt, các doanh nghiệp này đã đưa ra nhiều điều kiện để giao hàng theo hợp đồng đã ký kết.

Trong đó, yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu của Việt Nam phải trợ giá bằng việc chia đôi phần giá tăng, tức là doanh nghiệp Việt phải chi trả thêm từ 200 - 300 USD/tấn.

Hoặc là họ sẽ đóng hàng kém chất lượng để cấn trừ chất lượng, nhằm không bị thiệt thòi về giá chênh lệch. "Chẳng hạn chúng ta ký hợp đồng loại hàng 50 điểm thì họ chỉ giao hàng 40 điểm", ông Nhựt giải thích.

Bên cạnh đó, một tình trạng "lật kèo" khác cũng đang diễn ra là những đơn hàng đang hành trình trên biển để giao đến cho các doanh nghiệp Việt Nam bị đổi chứng từ ngay trên tàu. Thay vì giao đến cho doanh nghiệp Việt Nam thì họ lại bán cho đối tác khác, nên doanh nghiệp Việt không nhận được hàng theo hợp đồng.

Đâu là giải pháp?

Doanh nghiệp nhập khẩu điều thô Việt Nam lao đao thì thiếu nguyên liệu.
Doanh nghiệp nhập khẩu điều thô Việt Nam lao đao thì thiếu nguyên liệu.

Nhiều lô hàng điều thô về muộn hoặc số lượng ít hơn hợp đồng nên các nhà chế biến tại Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu để sản xuất. Trong tình hình như hiện nay, các nhà chế biến đã ký hợp đồng giá thấp trước đây sẽ khó thực hiện hợp đồng nếu chưa có điều thô.

“Bây giờ chúng ta dựa vào nguồn hàng chủ yếu từ châu Phi, trong đó có Bờ Biển Ngà, còn các nước khác chưa vào vụ. Như vậy các doanh nghiệp Việt rất bị động và lo lắng không biết đến khi nào chuỗi cung ứng này sẽ bình thường trở lại”, ông Nhựt bày tỏ.

Trước thực tế đó, Vinacas đã gửi văn bản đề nghị Hiệp hội các nhà xuất khẩu điều Bờ Biển Ngà nhắc nhở hội viên thực hiện đúng hợp đồng đã ký. Ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch Thường trực Vinacas cho biết sẽ có văn bản kiến nghị lên Chính phủ, các bộ ngành liên quan để tháo gỡ khó khăn cho ngành điều, trong đó có tác động các nước châu Phi gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu điều thô.

Hiệp hội cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phát triển vùng nguyên liệu, chất lượng giống. Điều này sẽ giúp các nhà chế biến điều bớt phụ thuộc nguồn nhập khẩu.

Trung bình mỗi năm, Việt Nam nhập khẩu khoảng 2,5 triệu tấn hạt điều, trong đó khoảng 800.000 tấn từ Bờ Biển Ngà, 700.000 tấn từ Campuchia. Số lượng còn lại là nhập khẩu từ Tanzania, Đông Phi và các nước khác.

Dự báo ngành điều sẽ có triển vọng tốt trong năm 2024 Dự báo ngành điều sẽ có triển vọng tốt trong năm 2024
Tìm giải pháp định hình lại chuỗi cung ứng điều toàn cầu Tìm giải pháp định hình lại chuỗi cung ứng điều toàn cầu
Làm thế nào để hóa giải những nghịch lý trong chuỗi cung ứng điều? Làm thế nào để hóa giải những nghịch lý trong chuỗi cung ứng điều?
Anh Minh

Có thể bạn quan tâm

Cùng chuyên mục

Tin khác

Từ Bắc Giang đến San Francisco: Hành trình khẳng định vị thế nông sản Việt

Từ Bắc Giang đến San Francisco: Hành trình khẳng định vị thế nông sản Việt

Vải thiều Bắc Giang lần đầu tiên có mặt trong chuỗi bán lẻ lớn hàng đầu nước Mỹ – Costco – đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược đưa nông sản Việt Nam ra thị trường quốc tế. Thành công này là kết quả của sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền địa phương, doanh nghiệp xuất khẩu và hệ thống phân phối toàn cầu, tạo nên hình mẫu lý tưởng cho việc xây dựng thương hiệu nông sản.
Gỡ rào cản phi thuế quan để hội nhập bền vững

Gỡ rào cản phi thuế quan để hội nhập bền vững

Dù thuế quan đã dần được xóa bỏ trong nội khối ASEAN, các rào cản phi thuế quan vẫn âm thầm cản bước doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ. Giải quyết bài toán này là chìa khóa để ASEAN tiến tới một cộng đồng kinh tế thật sự sâu rộng.
Doanh nghiệp Việt rộng cửa vào Nhật Bản

Doanh nghiệp Việt rộng cửa vào Nhật Bản

Nhu cầu tăng cao đối với nông sản sạch và minh bạch đang mở ra cơ hội lớn cho hàng Việt Nam tại thị trường Nhật Bản. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả, doanh nghiệp cần đầu tư bài bản về công nghệ, tiêu chuẩn, thương hiệu và nâng cấp toàn chuỗi giá trị.
Dệt may Việt chủ động đón cơ hội FTA

Dệt may Việt chủ động đón cơ hội FTA

Ngành dệt may Việt Nam cần chuyển từ thụ động sang chủ động xây dựng chuỗi cung ứng nguyên liệu, đáp ứng quy tắc xuất xứ và nâng chuẩn sản xuất để khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
Truy xuất nguồn gốc – “Tấm vé thông hành” vào EU

Truy xuất nguồn gốc – “Tấm vé thông hành” vào EU

Từ năm 2026, cà phê và cao su Việt Nam muốn tiếp cận thị trường EU buộc phải truy xuất nguồn gốc bằng tọa độ đa giác. Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý bắt buộc mà còn là cơ hội để khẳng định uy tín và chuẩn hóa chuỗi cung ứng nông sản theo tiêu chuẩn toàn cầu.
Hậu kiểm – “tấm vé giữ uy tín” cho nông sản Việt trên thị trường quốc tế

Hậu kiểm – “tấm vé giữ uy tín” cho nông sản Việt trên thị trường quốc tế

Việc Việt Nam và Trung Quốc ký kết hai nghị định thư xuất khẩu chanh leo và ớt tươi đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng cho nông sản Việt khi bước vào sân chơi minh bạch, bền vững và hội nhập. Trong đó, cơ chế hậu kiểm được xem như "tấm vé" bắt buộc giúp duy trì uy tín, nâng cao giá trị thương hiệu nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Thương mại điện tử Nhật mở lối cho hàng Việt

Thương mại điện tử Nhật mở lối cho hàng Việt

Thị trường Nhật Bản khắt khe nhưng giàu tiềm năng đang mở ra hướng đi mới cho hàng Việt thông qua thương mại điện tử. Với tốc độ tăng trưởng mạnh, kênh online có thể trở thành “cửa ngách” hiệu quả giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận người tiêu dùng Nhật.
Ngành dừa tỷ đô và nghịch lý nhập khẩu

Ngành dừa tỷ đô và nghịch lý nhập khẩu

Dù đứng trong nhóm năm quốc gia xuất khẩu dừa hàng đầu thế giới, nhưng nghịch lý thay, chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, Việt Nam lại phải chi hơn 7 triệu USD để nhập khẩu sản phẩm từ dừa. Giá dừa tăng vọt, doanh nghiệp đẩy mạnh chế biến, nông dân đua nhau trồng mới... nhưng bài toán phát triển bền vững cho toàn chuỗi vẫn đang bỏ ngỏ.
Ngành gỗ Việt đạt mục tiêu xuất khẩu 18 tỷ USD trong năm 2025

Ngành gỗ Việt đạt mục tiêu xuất khẩu 18 tỷ USD trong năm 2025

Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt 15,89 tỷ USD. Với kết quả này, ngành gỗ và lâm sản Việt Nam đặt mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu 18 tỷ USD vào năm 2025.
Hàng Việt mở rộng cánh cửa vào Á Âu

Hàng Việt mở rộng cánh cửa vào Á Âu

Tận dụng ưu đãi từ Hiệp định FTA giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á Âu, doanh nghiệp Việt đang tích cực tiếp cận thị trường Nga và Belarus. Dù vẫn còn nhiều rào cản, nhưng nếu chuẩn bị đúng hướng và bài bản, tiềm năng xuất khẩu sẽ được khai phá mạnh mẽ.
Xem thêm

Thương hiệu nổi bật

partner-vingroup
partner-bivaco
partner-shb
partner-tan-hoang-minh-group
partner-hdbank
partner-sunshine-group
partner-vinacomin
partner-viglacera
partner-giovanni
partner-th
partner-bacabank
partner-danko-group
Phiên bản di động