Vì sao giá gạo Việt Nam "một mình một ngựa" chiếm đỉnh bảng thế giới?

Trong khi thị trường gạo châu Á đồng loạt "hạ nhiệt" vào những ngày cuối tháng 7, đầu tháng 8 năm 2025, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam lại tạo ra một cú lội ngược dòng ngoạn mục.

Bước vào giai đoạn cuối tháng 7, bức tranh thị trường gạo thế giới được bao phủ bởi gam màu trầm lắng. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo tại các cường quốc xuất khẩu hàng đầu đều ghi nhận sự sụt giảm. Giá gạo tiêu chuẩn 5% tấm của Thái Lan, một đối thủ cạnh tranh trực tiếp, đã giảm 9 USD so với tuần trước đó, lùi về mức 375 USD/tấn. Tương tự, giá gạo Pakistan và Ấn Độ cũng lần lượt ở mức 376 USD/tấn và 377 USD/tấn.

Giữa bối cảnh đó, gạo Việt Nam nổi lên như một điểm sáng khác biệt. Thay vì bị cuốn theo xu hướng chung, giá gạo 5% tấm của Việt Nam được VFA ghi nhận đã tăng thêm 3 USD, chính thức cán mốc 382 USD/tấn. Thậm chí, theo cập nhật từ thị trường ngày 31/7 của VietnamPlus, mức giá chào bán thực tế còn vọt lên ngưỡng 395-400 USD/tấn, mức cao nhất trong gần ba tháng. Sự chênh lệch rõ rệt này đã đưa gạo Việt Nam lên ngôi đầu bảng, trở thành sản phẩm có giá trị cao nhất thế giới ở cùng chủng loại. Điều gì đã tạo nên "cơn gió ngược" đầy ấn tượng này, đặc biệt khi vựa lúa Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang trong cao điểm thu hoạch vụ Hè Thu? Câu trả lời nằm ở sự kết hợp giữa sức cầu mạnh mẽ từ bên ngoài và vị thế ngày càng vững chắc của hạt gạo Việt.

Sức hút từ Philippines và "ẩn số" mang tên chính sách thuế

"Chìa khóa" chính để giải mã hiện tượng giá gạo Việt tăng vọt nằm ở thị trường nhập khẩu lớn nhất của chúng ta: Philippines. Trong thời gian qua, thị trường này đã phát đi những tín hiệu dồn dập, tạo ra một lực cầu đủ mạnh để kéo giá gạo Việt Nam đi lên bất chấp xu hướng toàn cầu.

Cụ thể, Chính phủ Philippines đang đứng trước một quyết định quan trọng về chính sách thuế quan. Theo truyền thông nước này, Bộ Nông nghiệp dưới sự chỉ đạo của ông Francisco Tiu Laurel Jr. đang cân nhắc khả năng tăng thuế nhập khẩu gạo từ mức 15% hiện hành lên đến 25%. Mục tiêu của động thái này là để bảo hộ sản xuất trong nước, kéo giá thu mua lúa gạo nội địa tăng lên nhằm hỗ trợ nông dân. Dù chưa có quyết định cuối cùng, thông tin này đã hoạt động như một chất xúc tác, thúc đẩy các nhà nhập khẩu Philippines phải chạy đua với thời gian. Lo ngại chi phí sẽ tăng cao trong tương lai gần, họ đẩy mạnh việc ký kết các hợp đồng mới và tích trữ hàng hóa, tranh thủ lúc mức thuế 15% vẫn còn hiệu lực.

Nhìn lại bối cảnh, chính sách thuế của Philippines đã có tác động lớn đến thị trường. Vào ngày 20/6/2024, chính phủ nước này đã có một quyết định táo bạo khi giảm mạnh thuế nhập khẩu gạo từ 35% xuống chỉ còn 15%. Chính sách này ngay lập tức giúp hạ nhiệt giá gạo tại thị trường nội địa của họ. Tuy nhiên, giờ đây, "ẩn số" về việc tăng thuế trở lại đang tạo ra một làn sóng mua vào mạnh mẽ, và Việt Nam, với vị trí địa lý gần gũi và nguồn cung ổn định, đã trở thành lựa chọn ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh Philippines, các thị trường truyền thống khác như Trung Quốc và các nước châu Phi cũng gia tăng nhu cầu, tạo thành một "bệ đỡ" vững chắc cho giá gạo xuất khẩu của Việt Nam.

Nguồn cung nội địa và vị thế vững chắc của thương hiệu gạo Việt

Hạt gạo Việt không còn chỉ cạnh tranh bằng giá rẻ, mà đã dần khẳng định được vị thế nhờ chất lượng vượt trội, đặc biệt là các dòng gạo thơm, gạo chất lượng cao.

Nếu chỉ có lực cầu từ bên ngoài thì chưa đủ để tạo nên một bức tranh toàn cảnh. Yếu tố thứ hai củng cố cho đà tăng giá này đến từ chính tình hình cung ứng nội địa và chất lượng ngày càng được khẳng định của thương hiệu gạo Việt.

Theo ghi nhận từ các địa phương tại vựa lúa ĐBSCL, vụ thu hoạch Hè Thu 2025 đã đi được 70-80% chặng đường. Điều này đồng nghĩa với việc lượng hàng hóa mới tung ra thị trường đang giảm dần. Khi nguồn cung bắt đầu khan hiếm hơn trong khi nhu cầu nhập khẩu lại đang ở mức cao, việc giá bán được đẩy lên là một quy luật tất yếu của thị trường. Ông Nguyễn Vĩnh Trọng, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Đồng Tháp), một doanh nghiệp xuất khẩu gạo uy tín, lạc quan nhận định: "Nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines rất lớn nên họ tranh thủ mua khi giá tốt trong khi Việt Nam đang thu hoạch... Thời điểm này đã vào cuối vụ thu hoạch nên dự báo giá gạo sẽ tiếp tục duy trì mức cao".

Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ dừng lại ở quy luật cung - cầu ngắn hạn. Việc giá gạo Việt Nam có thể đứng ở đỉnh bảng cho thấy một sự thay đổi về chất. Hạt gạo Việt không còn chỉ cạnh tranh bằng giá rẻ, mà đã dần khẳng định được vị thế nhờ chất lượng vượt trội, đặc biệt là các dòng gạo thơm, gạo chất lượng cao. Người tiêu dùng quốc tế và các nhà nhập khẩu ngày càng tin tưởng vào độ đồng đều, hương vị và các tiêu chuẩn an toàn của gạo Việt Nam. Chính sự đầu tư vào thương hiệu và chất lượng trong nhiều năm qua đã giúp gạo Việt có đủ sức mạnh để "neo" giá ở mức cao, thay vì phải chạy đua giảm giá với các đối thủ.

Việc giá gạo Việt Nam "một mình một ngựa" chinh phục đỉnh cao thế giới không phải là một sự may mắn ngẫu nhiên. Đó là kết quả của một "cơn bão hoàn hảo": sự cộng hưởng giữa lực cầu đột biến từ thị trường trọng điểm, sự tính toán chiến lược của các nhà nhập khẩu trước thay đổi chính sách, cùng với nguồn cung nội địa đang bước vào giai đoạn cuối vụ và quan trọng nhất là nền tảng vững chắc từ chất lượng và thương hiệu mà ngành lúa gạo Việt Nam đã dày công xây dựng.

Từ chất lượng đến bền vững: Gạo Việt chuyển mình

Gạo Việt tìm chỗ đứng bền vững toàn cầu

Gạo Việt vươn xa nhờ chất lượng và bản sắc