Vải thiều Việt Nam và hành trình chinh phục thị trường toàn cầu

Thương lái thu mua vải thiều tại Bắc Giang vào cao điểm vụ thu hoạch, góp phần đẩy mạnh xuất khẩu sang hơn 30 thị trường toàn cầu.

Nửa đầu năm 2025 đánh dấu một mùa vụ đầy khởi sắc của vải thiều Việt Nam khi tổng sản lượng ước đạt 250.000 tấn, tăng tới 25% so với năm ngoái. Trong đó, tỉnh Bắc Giang tiếp tục giữ vai trò đầu tàu với sản lượng hơn 165.000 tấn. Tính riêng đến hết ngày 25/6, lượng vải thiều tiêu thụ toàn tỉnh Bắc Giang đạt gần 184.000 tấn, trong đó có khoảng 87.000 tấn được xuất khẩu đến hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ, lập nên một dấu mốc mới cho thương hiệu trái vải Việt.

Đặc biệt, Trung Quốc vẫn giữ vị trí dẫn đầu trong các thị trường nhập khẩu vải thiều với khoảng 86.500 tấn, chủ yếu qua các cửa khẩu Tân Thanh, Cốc Nam (Lạng Sơn), Lào Cai, Thanh Thủy (Hà Giang) và Móng Cái (Quảng Ninh). Ghi nhận của Sở Công Thương tỉnh Bắc Giang cho thấy có tới 178 thương nhân Trung Quốc trực tiếp đến đặt điểm cân và thu mua vải, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động xuất khẩu tại chỗ.

Ngoài Trung Quốc, vải thiều Việt Nam ngày càng được ưa chuộng tại nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản, EU, Mỹ, Canada, Australia, Hàn Quốc và Singapore. Một số quốc gia ghi nhận mức tăng trưởng xuất khẩu từ 2 đến 5 lần so với cùng kỳ. Riêng trong tháng 6, kim ngạch xuất khẩu vải thiều sang Trung Quốc đạt 27 triệu USD, tăng 3,63 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 6 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất khẩu vải thiều đạt 45,4 triệu USD, tăng 92% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, top 10 thị trường nhập khẩu đồng loạt tăng đơn hàng từ 10% đến hơn 2.000%.

Ông Đào Xuân Cường – Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Giang – nhận định, việc hơn 178 thương nhân Trung Quốc đến trực tiếp các vùng trồng để thu mua và thiết lập hàng trăm điểm cân là minh chứng rõ nét cho sức hút thương hiệu vải thiều Bắc Giang. “Hệ thống logistics và tiêu thụ được tổ chức bài bản, trải dài khắp các xã trọng điểm, đã giúp nông dân tiêu thụ thuận lợi và hạn chế ùn ứ trong thời điểm chính vụ,” ông nói. Theo ông, đây là năm hiếm hoi mà sản lượng cao, thị trường mở rộng nhưng giá vải vẫn duy trì ổn định từ đầu đến cuối vụ.

Đồng quan điểm, ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – cho rằng đà tăng trưởng xuất khẩu là kết quả của một quá trình nâng cấp chất lượng bài bản. “Chất lượng vải Việt ngày càng cải thiện, phù hợp với khẩu vị và tiêu chuẩn của các thị trường khó tính. Việc tăng cường đầu tư vào công nghệ thu hoạch, bảo quản và vận chuyển đã giúp mở rộng thị trường xuất khẩu trong khi vẫn giữ được độ tươi ngon của sản phẩm,” ông chia sẻ.

Ở thị trường nội địa, giá vải thiều tại vườn khá ổn định. Tại thời điểm cuối vụ (25/6), giá dao động từ 5.000–25.000 đồng/kg tùy chất lượng. Các lô vải chất lượng cao, mẫu mã đẹp có giá lên tới 35.000–40.000 đồng/kg. Trước đó, đầu vụ có lúc giá vải tại vườn được thương lái mua với mức 30.000 đồng/kg. Sau khi cộng thêm chi phí đóng gói, vận chuyển và bảo quản, giá bán lẻ vải thiều tại một số thị trường nước ngoài lên tới 200.000–300.000 đồng/kg.

Chuẩn hóa vùng trồng để nâng tầm thương hiệu vải Việt

Vải thiều được thu hoạch từ vùng trồng đạt chuẩn, đảm bảo mẫu mã và chất lượng để phục vụ xuất khẩu chính ngạch.

Không chỉ dựa vào sản lượng, thành công của vải thiều Việt Nam còn đến từ nỗ lực xây dựng thương hiệu và chuẩn hóa chất lượng trong toàn chuỗi giá trị. Những năm gần đây, diện tích trồng vải theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP đã mở rộng nhanh chóng, đặc biệt tại các vùng trọng điểm như Bắc Giang và Hải Dương (cũ). Hàng trăm mã số vùng trồng đã được cấp, mở đường cho các lô hàng vải xuất khẩu chính ngạch sang Nhật Bản, Mỹ, EU và nhiều thị trường cao cấp khác.

Tại Bắc Giang – “thủ phủ” của vải thiều Việt Nam, toàn huyện Lục Ngạn có khoảng 18.000 ha vải, sản lượng thường xuyên vượt mốc 100.000 tấn. Các địa điểm thu mua được thiết lập rộng khắp, với hơn 500 điểm cân, tập trung tại các xã như Phượng Sơn, Nghĩa Hồ, Giáp Sơn, Phì Điền và Tân Sơn. Việc thiết lập hệ thống điểm cân không chỉ hỗ trợ giao dịch nhanh chóng mà còn giúp kiểm soát chất lượng từ đầu vào, tránh tình trạng trộn lẫn hàng hóa không đảm bảo tiêu chuẩn.

Bên cạnh Lục Ngạn, vùng vải Thanh Hà (Hải Dương cũ) với diện tích gần 10.000 ha cũng là địa phương đi đầu trong việc nâng cấp chất lượng. Vải Thanh Hà nổi tiếng với vỏ mỏng, cùi dày, thơm ngọt, từng là sản phẩm đầu tiên của Việt Nam được phân phối chính thức tại hệ thống bán lẻ ở Nhật Bản từ năm 2020.

Sự vào cuộc của các doanh nghiệp cũng đóng vai trò then chốt. Nhiều đơn vị đã chủ động liên kết với nông dân, áp dụng quy trình khép kín từ trồng, chăm sóc đến thu hoạch và bảo quản. Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại, thời gian bảo quản vải thiều được kéo dài, chất lượng trái vải giữ được độ tươi, ngọt, qua đó đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các thị trường quốc tế. Giá vải bán ra vì vậy cũng tăng, mang lại lợi ích rõ rệt cho người trồng và các nhà phân phối.

Ông Đặng Phúc Nguyên nhấn mạnh thêm, để chinh phục bền vững thị trường quốc tế, yếu tố quan trọng nhất là kiểm soát chất lượng ngay từ vùng trồng. “Nhiều doanh nghiệp đã liên kết với nông dân, xây dựng quy trình khép kín từ trồng, chăm sóc đến thu hoạch, giúp năng suất và chất lượng tăng rõ rệt. Đây là nền tảng cần được mở rộng hơn nữa nếu muốn thương hiệu vải thiều Việt đứng vững trong chuỗi giá trị toàn cầu,” ông Nguyên chia sẻ.

Sầu riêng Trung Quốc đắt gấp đôi hàng Thái: Vì sao vẫn hút khách?

Bộ Công Thương gỡ vướng xuất xứ nông sản không hóa đơn

Gia nhập “câu lạc bộ tỉ đô”: Cuộc đua mới của trái cây Việt

Giải bài toán thủ tục: Giữ thị trường, xây thương hiệu nông sản

Kiến nghị khẩn cấp gỡ rào cản thuế VAT 5% cho nông sản xuất khẩu