Hà Nội hoàn thành sớm nhiệm vụ nông thôn mới trước 1 năm

Xuất phát điểm khó khăn, nhiều thách thức

Khi bắt đầu thực hiện chương trình năm 2010, Hà Nội đứng trước vô vàn khó khăn. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn chỉ khoảng 13 triệu đồng/người/năm, thấp hơn nhiều so với bình quân thành phố. Toàn thành phố khi đó có tới 401/401 xã chưa đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó nhiều xã chỉ đạt dưới 5/19 tiêu chí.

Hệ thống giao thông nông thôn phần lớn là đường đất nhỏ hẹp, thủy lợi xuống cấp, tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch mới đạt khoảng 36%. Mạng lưới trường học, trạm y tế, nhà văn hóa còn thiếu và xuống cấp. Tỷ lệ hộ nghèo cao, nhiều nơi còn trên 10%, khiến đời sống người dân gặp nhiều khó khăn.

Sản xuất nông nghiệp chủ yếu nhỏ lẻ, manh mún, phụ thuộc vào kinh nghiệm, ít ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật. Bình quân mỗi hộ có từ 7–39 thửa ruộng, phân tán trên nhiều cánh đồng, gây cản trở lớn cho cơ giới hóa và sản xuất tập trung.

Trước thực trạng đó, Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội xác định xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, có ý nghĩa chiến lược, vừa để nâng cao đời sống người dân, vừa góp phần phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

Bứt phá bằng những giải pháp đột phá

Ngay giai đoạn 2012–2014, Hà Nội đã tạo dấu ấn lớn với chương trình dồn điền đổi thửa. Kết quả, diện tích đất nông nghiệp manh mún được sắp xếp lại, giảm từ hàng chục thửa xuống còn 1–2 thửa/hộ. Quỹ đất dư sau dồn đổi được đưa vào xây dựng đường giao thông, thủy lợi, nhà văn hóa, trường học hoặc đấu giá lấy vốn đầu tư cho hạ tầng. Đây được coi là “cuộc cách mạng” trong sản xuất nông nghiệp của Thủ đô.

Từ năm 2016, thành phố tăng tốc bằng việc đồng bộ hóa hạ tầng nông thôn. Chỉ riêng giai đoạn 2016–2020, Hà Nội đã cứng hóa được hơn 8.000 km đường giao thông nông thôn, kiên cố hóa gần 4.000 km kênh mương nội đồng, xây dựng và cải tạo hơn 1.200 trường học, 1.000 nhà văn hóa, nâng tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch ở nông thôn lên trên 90%.

Cùng với hạ tầng, sản xuất nông nghiệp có bước tiến rõ rệt. Thành phố đẩy mạnh cơ giới hóa, ứng dụng công nghệ cao, phát triển vùng chuyên canh tập trung và các chuỗi liên kết giá trị. Đặc biệt, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) được triển khai mạnh mẽ. Đến năm 2024, Hà Nội có 3.422 sản phẩm OCOP được công nhận, chiếm gần 20% tổng số sản phẩm OCOP cả nước, trong đó 67 sản phẩm đạt hạng 5 sao có khả năng xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của thành phố đạt trên 2 tỷ USD/năm.

Nhờ sự vào cuộc đồng bộ của cấp ủy, chính quyền và nhân dân, nhiều chỉ tiêu được hoàn thành trước thời hạn. Đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn ngày càng cải thiện. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn đến năm 2024 đã đạt trên 66 triệu đồng/người/năm, gấp hơn 5 lần so với năm 2010.

Diện mạo nông thôn mới kiểu mẫu khang trang tại xã Ô Diên

Về đích sớm và những con số ấn tượng

Đến cuối năm 2024, Hà Nội chính thức được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới cấp thành phố, sớm hơn 1 năm so với mục tiêu đề ra. Kết quả cụ thể:

100% số xã (401/401 xã) đạt chuẩn nông thôn mới.

229 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, bằng 146,8% mục tiêu.

109 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, vượt 136,2% kế hoạch.

100% huyện, thị xã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, trong đó có 6 huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.

Tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn giảm xuống 0% theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022–2025.

Bên cạnh đó, toàn thành phố đã xây dựng được gần 19.000 mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả, trong đó nhiều mô hình cho thu nhập từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng/ha/năm. Hệ thống giao thông, điện, nước, trường học, trạm y tế ở nông thôn đạt tỷ lệ kiên cố hóa, hiện đại hóa cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân.

Không chỉ tập trung vào kinh tế, Hà Nội còn quan tâm đến đời sống văn hóa, môi trường. Tỷ lệ hộ gia đình nông thôn đạt chuẩn văn hóa đạt trên 90%; tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt được thu gom, xử lý đạt trên 95%; hàng nghìn tuyến đường hoa, cây xanh được hình thành, tạo diện mạo nông thôn sáng – xanh – sạch – đẹp.

Hướng tới nông thôn mới kiểu mẫu, bền vững

Mặc dù đã hoàn thành nhiệm vụ, Hà Nội không dừng lại ở những kết quả đạt được. Thành phố tiếp tục đặt mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, coi đây là bước phát triển tất yếu để đưa vùng ngoại thành trở thành không gian đáng sống.

Định hướng trong giai đoạn tới gồm: phát triển nông nghiệp sinh thái, ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, làng nghề truyền thống; nâng cao chất lượng môi trường, cảnh quan; mở rộng liên kết thị trường, đưa sản phẩm OCOP của Hà Nội vươn mạnh ra thế giới.

Những bài học rút ra từ 15 năm qua – từ sự lãnh đạo quyết liệt, tầm nhìn quy hoạch, chính sách phù hợp, đến sự đồng thuận của nhân dân – sẽ tiếp tục là nền tảng để Hà Nội đi đầu trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, góp phần khẳng định vị thế tiên phong của Thủ đô trong phát triển nông thôn hiện đại, văn minh.