Doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó nửa đầu tháng 9, nhập khẩu vẫn duy trì đà cao

Xuất khẩu suy yếu, nhiều ngành hàng chịu tác động

Kim ngạch xuất khẩu trong nửa đầu tháng 9 chỉ đạt khoảng 19,20 tỷ USD, giảm 4,3% so với kỳ 1 tháng 8. Các nhóm hàng chủ lực đồng loạt đi xuống: dệt may giảm 18,2%, giày dép giảm 25,6%, điện thoại và linh kiện giảm 4,7%, gỗ và sản phẩm gỗ giảm gần 16%. Đây đều là những lĩnh vực phụ thuộc nhiều vào đơn hàng từ Mỹ và châu Âu – nơi sức mua vẫn chịu tác động tiêu cực từ lạm phát và thắt chặt chi tiêu.

Một số ngành hàng có dấu hiệu tích cực hơn như rau quả tăng trưởng nhờ thị trường Trung Quốc, hay nhóm điện tử, máy vi tính và linh kiện vẫn giữ đà tăng. Tuy nhiên, giá trị đóng góp của các ngành này chưa đủ để cân bằng lại mức giảm của những trụ cột truyền thống.

Trong khi đó, nhập khẩu đạt khoảng 19,85 tỷ USD, chỉ giảm nhẹ 2,21% so với kỳ trước. Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tiếp tục là nhóm nhập khẩu lớn nhất, phản ánh nhu cầu ổn định từ khối doanh nghiệp FDI. Ngược lại, nhập khẩu máy móc, thiết bị và phụ tùng có dấu hiệu giảm, cho thấy tiến độ triển khai các dự án đầu tư mới đang chậm lại.

Theo báo cáo Hải quan, khu vực FDI vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối khi đóng góp tới 72,87% tổng kim ngạch nhập khẩu kỳ này. Điều này cho thấy nền kinh tế vẫn phụ thuộc lớn vào hoạt động sản xuất – kinh doanh của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Tính chung 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam đạt 291,97 tỷ USD, tăng 17,92% (tương đương 44,36 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024.

Lũy kế 9 tháng: tăng trưởng tích cực nhưng áp lực lớn cuối năm

Tính từ đầu năm đến 15/9/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước đạt 637,21 tỷ USD, tăng 17,85% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu đạt 325,26 tỷ USD (tăng 16,42%), nhập khẩu đạt 311,95 tỷ USD (tăng 19,37%). Tính chung, Việt Nam vẫn giữ mức xuất siêu hơn 13 tỷ USD, phản ánh xu hướng tích cực trong dài hạn.

Điểm sáng đáng chú ý nằm ở nhóm máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, với kim ngạch xuất khẩu gần 71,75 tỷ USD, tăng gần 47% so với cùng kỳ. Đây là minh chứng rõ cho lợi thế từ dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ.

Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn hiện hữu. Các ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày – vốn tạo hàng triệu việc làm – đang suy yếu mạnh vì đơn hàng từ Mỹ và EU giảm. Chi phí logistics quốc tế, đặc biệt tuyến đi châu Âu, vẫn cao; giá nguyên liệu chưa ổn định; biến động tỷ giá tạo thêm áp lực lên chi phí sản xuất. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh từ Ấn Độ, Bangladesh hay Indonesia ngày càng gay gắt, làm giảm lợi thế của doanh nghiệp Việt Nam trong phân khúc giá rẻ và trung bình.

Hướng tới quý IV/2025, vốn là mùa cao điểm tiêu thụ hàng hóa toàn cầu, giới chuyên gia cho rằng tăng trưởng xuất khẩu khó đạt mức bứt phá như những năm trước. Để đối phó, doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, đẩy mạnh khai thác ASEAN, Trung Đông, châu Phi, đồng thời chú trọng tiêu chuẩn xanh để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của các thị trường cao cấp.

Về phía Nhà nước, các chính sách hỗ trợ tín dụng, cải thiện hạ tầng logistics, đơn giản hóa thủ tục hải quan và thúc đẩy liên kết doanh nghiệp trong nước với khối FDI sẽ là giải pháp quan trọng. Chỉ khi giảm dần sự phụ thuộc vào FDI và nâng cao năng lực doanh nghiệp nội địa, Việt Nam mới có thể duy trì đà tăng trưởng bền vững, hạn chế rủi ro từ biến động bên ngoài.