Giá gạo Việt Nam liên tục lập đỉnh

Giá gạo Việt Nam liên tục lập đỉnh

Thị trường lúa gạo toàn cầu thời gian qua chứng kiến sự đảo chiều bất ngờ của giá cả, trong đó gạo Việt Nam nổi lên như một điểm sáng. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), ngày 21/8/2025, giá gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán ở mức 399 USD/tấn, tăng nhẹ so với một tuần trước đó và cao hơn hẳn các đối thủ trong khu vực. Cụ thể, mức giá này cao hơn gạo Thái Lan 45 USD/tấn, cao hơn Ấn Độ 23 USD/tấn và cao hơn Pakistan 44 USD/tấn. Đây là mức chênh lệch thể hiện rõ lợi thế cạnh tranh về chất lượng cũng như sức hút của gạo Việt trên thị trường quốc tế.

Tính đến hết ngày 15/8, các doanh nghiệp nước ta đã xuất khẩu gần 5,88 triệu tấn gạo, thu về hơn 3 tỷ USD, với giá xuất khẩu gạo bình quân gần 512 USD/tấn. Con số này cho thấy, trong bối cảnh nhiều quốc gia đang hạ giá mạnh để giữ thị phần, gạo Việt lại giữ được mức giá cao hơn và ổn định hơn.

Nguyên nhân chính được lý giải là sự dịch chuyển rõ rệt từ việc chạy theo số lượng sang nâng cao giá trị, với trọng tâm là các giống gạo đặc sản và chất lượng cao như ST25, Jasmine, Japonica. Những dòng gạo này không chỉ phù hợp khẩu vị người tiêu dùng quốc tế mà còn đáp ứng xu hướng tiêu dùng cao cấp, sạch và bền vững.

Trong khi các quốc gia khác phải cạnh tranh gay gắt bằng cách giảm giá, thì gạo Việt Nam lại giữ vững ưu thế nhờ nâng cấp chất lượng. Đây là bước ngoặt quan trọng, không chỉ giúp duy trì vị thế mà còn khẳng định thương hiệu gạo Việt đang từng bước chinh phục những thị trường khó tính nhất.

Xuất khẩu gạo Việt Nam chuyển từ chạy theo số lượng sang nâng cao giá trị (Ảnh minh họa)

Cơ hội thị trường mới

Bất chấp biến động giá gạo toàn cầu, Việt Nam vẫn duy trì vị trí nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, vượt qua Thái Lan và chỉ đứng sau Ấn Độ. Trong 7 tháng đầu năm 2025, nước ta đã xuất khẩu khoảng 5,5 triệu tấn gạo, thu về 2,83 tỷ USD. Dự báo cả năm 2025, xuất khẩu gạo của Việt Nam có thể đạt từ 8,2 đến 8,8 triệu tấn, mang về doanh thu khoảng 5,7 tỷ USD – những con số kỷ lục phản ánh sức bật mạnh mẽ của ngành hàng này.

Thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đang ngày càng đa dạng. Philippines vẫn là khách hàng lớn nhất, chiếm tới 42–44% tổng lượng gạo xuất khẩu. Tuy nhiên, nước này đã bất ngờ thông báo tạm ngừng nhập khẩu trong 60 ngày, từ ngày 1/9/2025, để bảo vệ nông dân nội địa. Dù vậy, các chuyên gia đánh giá tác động không quá nghiêm trọng vì Philippines vẫn coi Việt Nam là đối tác chiến lược và nguồn cung đáng tin cậy. Trong thời gian tạm ngừng này, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã nhanh chóng xoay trục, ký hợp đồng với các thị trường khác để bù đắp khoảng trống.

Cùng với đó, những thị trường mới đang mở ra nhiều triển vọng. Trung Quốc được dự báo sẽ gia tăng nhập khẩu gạo, trở thành động lực chính cho tăng trưởng những tháng cuối năm. Bangladesh cũng nổi lên như một khách hàng lớn nhờ giá cạnh tranh và chất lượng ổn định của gạo Việt. Tại châu Phi, các quốc gia như Nam Phi có nhu cầu nhập khẩu cao do dân số tăng và biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sản xuất nội địa. Ngoài ra, thị trường EU cũng là một điểm đến giàu tiềm năng nhờ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), với hạn ngạch 80.000 tấn gạo thuế suất 0%.

Một số doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động nâng tầm sản phẩm để đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường khó tính. Điển hình như Công ty Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An đã xuất khẩu gạo thơm, gạo xanh phát thải thấp sang Nhật Bản, Trung Đông và EU. Đặc biệt, vào tháng 9, doanh nghiệp này tiếp tục xuất khẩu khoảng 5.000 tấn gạo phát thải thấp cho đối tác Nhật Bản – minh chứng rõ rệt cho xu hướng chuyển đổi từ xuất khẩu khối lượng lớn sang giá trị cao.

Việc áp dụng thuế giá trị gia tăng 5% và cơ chế hoàn thuế sau xuất khẩu từ tháng 7/2025 khiến dòng tiền của doanh nghiệp bị gián đoạn (Ảnh minh họa)

Thách thức cần tháo gỡ

Mặc dù có nhiều lợi thế và cơ hội, ngành gạo Việt Nam cũng đang đối diện không ít khó khăn. Đầu tiên là sự thay đổi chính sách nhập khẩu liên tục từ các thị trường lớn, đặc biệt là Philippines. Việc quốc gia này tạm dừng nhập khẩu gạo cho thấy mức độ rủi ro mà Việt Nam có thể gặp phải khi phụ thuộc quá lớn vào một đối tác.

Bên cạnh đó, các quy định về thuế cũng gây nhiều áp lực cho doanh nghiệp. Việc áp dụng thuế giá trị gia tăng 5% và cơ chế hoàn thuế sau xuất khẩu từ tháng 7/2025 khiến dòng tiền của doanh nghiệp bị gián đoạn, tiềm ẩn rủi ro pháp lý và làm giảm lợi thế cạnh tranh. Nhiều nhà máy gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long phải đối mặt với khó khăn khi chậm được hoàn thuế, trong khi vốn lưu động bị chôn lại trong thời gian dài.

Ngoài yếu tố chính sách, ngành gạo còn chịu tác động mạnh từ biến đổi khí hậu. Xâm nhập mặn, hạn hán, thiên tai diễn biến bất thường tại khu vực sản xuất trọng điểm như Đồng bằng sông Cửu Long có thể làm giảm năng suất và chất lượng lúa gạo. Đây là một rủi ro mang tính dài hạn, đòi hỏi giải pháp căn cơ về quy hoạch và công nghệ.

Sức ép cạnh tranh quốc tế cũng không hề nhỏ. Ấn Độ và Thái Lan – hai đối thủ lớn của Việt Nam – vẫn có khả năng cung ứng khối lượng lớn với giá thấp, đặc biệt khi các thị trường truyền thống suy yếu. Trong khi đó, những rào cản kỹ thuật khắt khe từ các thị trường cao cấp như EU hay Nhật Bản tiếp tục là thách thức không dễ vượt qua. Ngành gạo Việt còn bộc lộ hạn chế về tín dụng, hạ tầng logistics, vùng nguyên liệu chưa được chuẩn hóa và công nghệ chế biến sâu chưa đồng bộ.

Cần xây dựng uy tín thương hiệu gạo quốc gia Việt Nam trên trường quốc tế (Ảnh minh họa)

Trước những cơ hội và thách thức đan xen, ngành gạo Việt Nam cần một chiến lược phát triển bền vững và dài hơi. Trọng tâm không còn là “xuất khẩu nhiều” mà là “xuất khẩu có giá trị”. Những dòng gạo thơm, gạo hữu cơ, gạo phát thải thấp cần được ưu tiên phát triển để vừa đáp ứng xu hướng tiêu dùng toàn cầu, vừa nâng cao giá trị gia tăng.

Một trong những bước đi quan trọng là xây dựng thương hiệu gạo quốc gia. Không chỉ dừng lại ở các giống lúa nổi tiếng như ST25, ngành gạo cần có chiến lược marketing, chỉ dẫn địa lý và bao bì chuyên nghiệp để khẳng định thương hiệu trên trường quốc tế. Thủ tướng Chính phủ cũng đã nhấn mạnh yêu cầu triển khai “thần tốc” việc xuất khẩu gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, gắn với hệ thống truy xuất nguồn gốc và thương hiệu quốc gia.

Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 được coi là “cú hích” lớn cho ngành. Nếu triển khai hiệu quả, đây sẽ là nền tảng để Việt Nam vừa đảm bảo an ninh lương thực trong nước, vừa nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế. Đồng thời, việc tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do, trong đó có EVFTA và các FTA trong ASEAN, sẽ mở rộng cửa cho gạo Việt Nam tiếp cận các thị trường khó tính nhưng giàu tiềm năng.

Trong dài hạn, lợi thế cạnh tranh của gạo Việt không chỉ nằm ở sản lượng hay giá cả, mà ở khả năng xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu. Con đường này có thể nhiều thách thức, nhưng cũng chính là chìa khóa để gạo Việt Nam khẳng định vị thế, giữ vững ngôi “á quân” xuất khẩu thế giới và tiến xa hơn trong phân khúc giá trị cao.

Thị trường gạo biến động, Bộ Công Thương hoàn thiện hành lang pháp lý mới nâng cao năng lực cạnh tranh

Việt Nam – Senegal thúc đẩy hợp tác thương mại chiến lược, lấy gạo làm điểm tựa

Vì sao giá gạo Việt Nam "một mình một ngựa" chiếm đỉnh bảng thế giới?