Du lịch nông thôn: Động lực mới xây dựng nông thôn mới ở Thanh Hóa

Nhiều tiềm năng, lợi thế

Khu vực nông thôn tỉnh Thanh Hóa là vùng rộng lớn với nhiều loại địa hình đan xen khác nhau, bao gồm núi, trung du, đồng bằng và ven biển. Địa hình núi và trung du phân bố ở 11 huyện miền núi phía Tây của tỉnh, là nơi có điều kiện thuận lợi phát triển các loại cây lâm sản, cây ăn trái, cây công nghiệp.

Nơi đây cũng có nhiều cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, nhiều hang, động, rừng, hồ, khí hậu trong lành, mát mẻ và là nơi cư trú, sinh sống của nhiều loài động, thực vật đặc hữu, quý hiếm như: Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, Pù Hu; rừng và hồ Bến En, Khu Bảo tồn thiên nhiên Cửa Đạt - Xuân Liên…

Đặc biệt, Thanh Hóa sở hữu 120 km bờ biển với những bãi tắm nổi tiếng như: Sầm Sơn, Hải Tiến, Hải Hoà... nên đã trở thành điểm du lịch rất hấp dẫn, thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước.

Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, Thanh Hoá.

Bên cạnh lợi thế về địa lý tự nhiên, các tiềm năng khác cho phát triển du lịch nông thôn cũng rất đa dạng và phong phú. Thanh Hóa còn được biết đến như là vùng đất “địa linh nhân kiệt” với bề dày lịch sử hào hùng và truyền thống văn hóa đặc sắc. Tỉnh có trên 1.535 di tích văn hóa lịch sử, trong đó có 854 di tích được xếp hạng, với 1 di sản Văn hóa thế giới, 5 di tích Quốc gia đặc biệt, 139 di tích Quốc gia và 709 di tích cấp tỉnh. Đặc biệt, có những cụm di tích lớn có giá trị cao về ý nghĩa lịch sử như: Thành Nhà Hồ, Khu di tích văn hóa lịch sử Lam Kinh, đền Bà Triệu...

Hệ thống văn hóa phi vật thể của Thanh Hóa cũng rất đa dạng và đặc sắc, từ các loại hình nghệ thuật, các điệu hò trên sông Mã đến các làn điệu dân ca, dân vũ (hò sông Mã, hát sẩm xoan, múa đèn Đông Anh, trò diễn Xuân Phả, múa sặp, múa xòe…).

Thanh Hóa cũng có nhiều lễ hội như: Lễ hội Đền Bà Triệu, Lễ hội Lam Kinh, Sòng Sơn, Hàn Sơn, Bỉm Sơn... và nhiều món ẩm thực nổi tiếng như: Chè lam Phủ Quảng, bánh gai Tứ Trụ, bưởi Luận Văn, sâm báo, nem chua, dừa, cá mè sông Mực, nước mắm Ba Làng…; có nhiều làng nghề truyền thống (Làng nghề đúc đồng Thiệu Trung, nghề đá núi Nhồi, chiếu cói Nga Sơn, thổ cẩm Bá Thước…). Đây là những điều kiện rất thuận lợi để xây dựng và cung cấp cho du khách nhiều sản phẩm, dịch vụ khi tham gia vào hoạt động du lịch nông thôn.

Với nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch, Thanh Hóa xác định phát triển du lịch nông thôn là một trong những giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm góp phần phát triển nông nghiệp, nông thôn của tỉnh. Qua đó, khơi dậy tiềm năng, lợi thế của khu vực nông thôn, gắn với phát triển du lịch cộng đồng, điểm du lịch nông thôn, đồng thời đa dạng các ngành nghề dịch vụ nông thôn để tăng thu nhập của người nông dân, xây dựng nông thôn mới (NTM) đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững.

Phát triển du lịch nông thôn gắn với đặc trưng vùng miền

Những năm qua, các cấp, ngành, các địa phương trong tỉnh đã và đang đẩy mạnh phát triển sản phẩm du lịch nông thôn trên cơ sở khai thác triệt để thế mạnh, sự đặc sắc riêng của các vùng, miền (văn hóa bản địa, làng nghề, sản phẩm OCOP). Từ đó, tạo sức hấp dẫn thu hút du khách trong nước, quốc tế và góp phần mang lại giá trị kinh tế cho người dân địa phương.

Thực hiện Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng NTM, tỉnh Thanh Hoá đã ban hành kế hoạch số 90/KH-UBND ngày 14/4/2023 về thực hiện Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng NTM.

Kế hoạch nêu rõ: “Đẩy mạnh phát triển du lịch nông thôn gắn với phát huy tiềm năng, lợi thế về nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và môi trường sinh thái của các địa phương, nhằm nâng cao chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng tích hợp đa giá trị, bao trùm và phát triển bền vững”.

Ông Bùi Công Anh - Phó Chánh Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh Thanh Hóa cho biết, việc UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch và giao cho đơn vị chúng tôi chủ trì, phối hợp với các sở ngành có liên quan hướng dẫn, kiểm tra và giám sát triển khai thực hiện Chương trình chuyên đề này là một vinh dự lớn, trách nhiệm cao, song cũng không tránh khỏi lo lắng, áp lực.

Theo ông Anh, công việc có vai trò lớn như vậy, nên những năm qua, chúng tôi luôn nỗ lực để tham mưu và tích cực triển khai thực hiện từ tập huấn đến hỗ trợ phát triển điểm du lịch nông thôn gắn với thực hiện các tiêu chí NTM. Trong đó, ưu tiên các mô hình có sản phẩm du lịch đặc sắc cho từng vùng miền và có hiệu quả kinh tế; hướng tới việc nâng cao ý thức và trách nhiệm của mọi tác nhân trong chuỗi giá trị du lịch, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa và bảo vệ môi trường; sử dụng nguyên liệu và lao động tại chỗ; huy động sự tham gia của phụ nữ, người nghèo, người dân tộc thiểu số… để họ nâng cao đời sống, tăng thu nhập…

Theo hướng đó, bên cạnh kết nối khai thác, phát huy giá trị của 11 khu, 61 điểm du lịch mới được tỉnh công nhận, thì Thanh Hóa đang tập trung triển khai các mô hình điểm, như: Chuỗi giá trị sản phẩm chế biến từ cáy tại HTX dịch vụ nông nghiệp Quảng Phúc (Quảng Xương); Chuỗi du lịch nông nghiệp, nông thôn liên kết các điểm đến, hình thành tour du lịch Pù Luông và DLCĐ bản Hiêu (Bá Thước); chuỗi du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với DLCĐ bản Hang (Quan Hóa); DLCĐ bản Năng Cát (Lang Chánh)…

Du khách quốc tế trải nghiệm loại hình du lịch nông thôn.

Phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch

Thực tế cho thấy, trong những năm qua, dựa vào tiềm năng, lợi thế về tự nhiên, cảnh quan, cùng với giá trị văn hóa của người dân đang còn được lưu giữ, nhiều địa phương trong tỉnh như Bá Thước, Lang Chánh, Thường Xuân, Quan Sơn, Quan Hóa đã bước đầu đưa vào khai thác phục vụ phát triển du lịch cộng đồng, du lịch nông thôn.

Hiện nay, nhiều hộ dân tại bản Vịn, bản Mạ của huyện Thường Xuân đã phát triển du lịch cộng đồng, xây dựng homestay, để thu hút và phục vụ du khách đến tham quan, đem lại thu nhập cao cho các hộ sinh sống tại bản. Đồng thời, huyện cũng chú trọng, khuyến khích người dân đẩy mạnh phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao tạo ra các sản phẩm đặc trưng gắn với Chương trình OCOP phục vụ nhu cầu mua sắm của khách du lịch...

Tại các địa phương trong tỉnh, nhiều nông trại du lịch theo hướng nông nghiệp cũng đã được hình thành như: Nông trại Golden Cow (Thường Xuân); Nông trại sinh thái Linh Kỳ Mộc (TP. Thanh Hóa); Nông trại Ánh Dương, làng du lịch Yên Trung (Yên Định)... Cùng với đó, còn có sản phẩm du lịch nông nghiệp kết hợp du lịch cộng đồng ở bản Hiêu, bản Đôn, bản Kho Mường (Bá Thước); bản Năng Cát (Lang Chánh).

Tại làng Du lịch Yên Trung, từ khi đi vào hoạt động đến nay, đã đẩy mạnh khai thác các giá trị văn hóa của người dân sinh sống quanh khu vực để phát triển đa dạng các sản phẩm du lịch, nhất là du lịch nông thôn. Đến đây, du khách sẽ được tận hưởng vẻ đẹp của một vùng quê yên bình, tĩnh lặng với không gian thoáng đãng và ngắm nhìn những cánh đồng lúa trải dài bát ngát; được tham quan ngôi nhà cổ có tuổi đời hàng trăm năm mang đậm dấu ấn của vùng quê Bắc Trung bộ ngay tại làng du lịch, cùng những vật dụng gắn liền với đời sống của cư dân nông nghiệp như: Bếp củi, chạn bát, cối đá... được sắp xếp một cách khoa học bên trong các ngôi nhà.

Đặc biệt, trên địa bàn tỉnh hiện nay có rất nhiều sản phẩm OCOP đã được công nhận và đang là điểm thăm quan, mua sắm của khách du lịch như: Nước mắm Cự Nham (Quảng Xương), miến gạo Thăng Long (Nông Cống), chiếu cói Việt Trang (Nga Sơn), bánh nhãn Mường Ca Da (Quan Hóa)...

Việc phát triển sản phẩm OCOP gắn với phát triển du lịch là một hướng đi rất cần được đẩy mạnh. Bởi du lịch không chỉ là một kênh quảng bá rất tiềm năng, mà còn là một kênh tiêu thụ vô cùng hiệu quả các sản phẩm OCOP của Tỉnh. Đây cũng được xem là tiền đề quan trọng để các địa phương trong tỉnh đẩy mạnh phát triển sản phẩm du lịch nông thôn theo hướng hoàn chỉnh, từ hoạt động thăm quan, ăn uống, trải nghiệm đến mua sắm sản phẩm.