Xuất khẩu rau quả: Giữ vững thị trường Trung Quốc bằng chất lượng

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu rau quả trong tháng 5/2025 ước đạt 496 triệu USD. Tính chung 5 tháng đầu năm, con số này đạt khoảng 2,1 tỷ USD, giảm 17,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Trung Quốc tiếp tục giữ vị trí là thị trường tiêu thụ nông sản lớn nhất của Việt Nam, đặc biệt là nhóm hàng rau quả. Năm 2024, nước này đã chi khoảng 4,6 tỷ USD để nhập khẩu rau quả từ Việt Nam. Riêng trong quý I/2025, kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 521,2 triệu USD, tương đương 47,8% tổng giá trị toàn ngành.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu rau quả trong tháng 5/2025 ước đạt 496 triệu USD (ảnh minh họa)

Đáng chú ý, theo số liệu từ Hải quan Trung Quốc, trong quý I/2025, Trung Quốc đã chi 29 triệu USD để nhập khẩu xoài từ sáu quốc gia, tăng 21 lần so với cùng kỳ năm trước. Trong khi nhập khẩu từ năm quốc gia khác đều giảm, Việt Nam lại trở thành điểm sáng, khi lượng và giá trị xoài xuất khẩu tăng trưởng ấn tượng.

Cụ thể, gần 40.700 tấn xoài Việt Nam đã được xuất sang Trung Quốc, mang về 28 triệu USD, tăng 145 lần về giá trị. Các giống xoài như Cát Hòa Lộc và Cát Chu đặc biệt được người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng. Hiện nay, xoài Việt Nam chiếm đến 97% thị phần xoài nhập khẩu vào Trung Quốc, vượt xa các đối thủ như Thái Lan, Peru, Australia, Campuchia và Philippines.

Chuẩn hóa để đi đường dài

Việc giữ vững và mở rộng thị trường Trung Quốc không thể tách rời công tác chuẩn hóa sản xuất. Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ký các Nghị định thư xuất khẩu cho ớt, chanh dây, tổ yến và cám gạo sang Trung Quốc. Đây là kết quả đạt được trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 4/2025. Tính đến nay, Việt Nam và Trung Quốc đã ký 24 thỏa thuận và nghị định thư liên quan đến xuất nhập khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng – nhà sáng lập Công ty Cổ phần Nafoods Group – nhận định, Trung Quốc vẫn là thị trường quan trọng nhất đối với sầu riêng Việt Nam. Nếu đẩy mạnh chế biến sâu thay vì chỉ xuất khẩu quả tươi, kim ngạch hoàn toàn có thể vượt mốc 3 tỷ USD, thậm chí hướng tới 5 tỷ USD.

Chia sẻ thêm, ông Võ Quan Huy – Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An – cho biết thị trường sầu riêng toàn cầu có giá trị ước đạt 200 tỷ USD trong năm 2025 và có thể tăng lên 400 tỷ USD vào năm 2035, với tốc độ tăng trưởng trung bình hơn 7% mỗi năm. Việt Nam, với lợi thế nguồn cung quanh năm, đang nắm giữ ưu thế trong cuộc đua này.

Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – nhận định, với dân số hơn 1,4 tỷ người, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ đầy tiềm năng. Việt Nam lại có lợi thế lớn về vị trí địa lý, khi sở hữu hơn 1.450 km đường biên giới chung, cùng hệ thống chợ đầu mối gần các vùng trồng trọng điểm. Nhờ đó, chi phí logistics thấp và thời gian vận chuyển ngắn là những yếu tố giúp rau quả Việt cạnh tranh hơn.

Ngoài ra, xuất khẩu sang Trung Quốc còn được thúc đẩy bởi các hiệp định thương mại tự do như ASEAN - Trung Quốc, RCEP và nhiều Nghị định thư song phương. Nhờ vậy, dư địa để doanh nghiệp Việt mở rộng thị phần vẫn còn rất lớn.

Tuy nhiên, Trung Quốc không còn là “thị trường dễ tính”. Các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, kiểm dịch và truy xuất nguồn gốc ngày càng nghiêm ngặt. Vì vậy, việc kiểm soát từ khâu sản xuất, sơ chế đến vận chuyển là điều kiện tiên quyết để duy trì vị thế.

Truy xuất nguồn gốc: yêu cầu bắt buộc

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Đỗ Đức Duy, cho biết, Bộ đang hoàn thiện Thông tư về quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Đây là khung pháp lý nền tảng nhằm điều chỉnh toàn diện chuỗi sản xuất và kiểm soát kỹ thuật nông sản.

Thông tư sẽ quy định rõ điều kiện cấp, duy trì, tạm dừng hoặc thu hồi mã số; trách nhiệm của chính quyền địa phương, đơn vị giám sát và doanh nghiệp. Đồng thời, chuẩn hóa quy trình sơ chế, bảo quản nhằm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của Trung Quốc cũng như các thị trường khó tính khác.

Bên cạnh đó, Bộ cũng xây dựng bộ quy trình thực hành nông nghiệp an toàn, hướng dẫn sử dụng vật tư không chứa kim loại nặng, nghiêm cấm hóa chất độc hại, khuyến khích áp dụng nhật ký điện tử và hệ thống truy xuất số hóa.

Bộ nhấn mạnh, nếu để mất lòng tin của thị trường, việc khôi phục lại sẽ vô cùng khó khăn. Một khi bị từ chối, việc mở cửa trở lại sẽ đối mặt với nhiều rào cản, từ đàm phán kỹ thuật cho đến niềm tin tiêu dùng.

Vì vậy, Bộ đề nghị các địa phương minh bạch thông tin về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, cập nhật thường xuyên trên hệ thống truy xuất điện tử. Đồng thời, xác định rõ trách nhiệm giám sát ở cấp xã, huyện, kiên quyết tạm dừng hoạt động các đơn vị không đáp ứng tiêu chuẩn, không để vì chạy theo số lượng mà đánh đổi uy tín quốc gia. Doanh nghiệp và nông dân cần nghiêm túc thực hiện quy trình kỹ thuật, ghi chép đầy đủ nhật ký sản xuất và chủ động kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Chinh phục thị trường Thái Lan: Doanh nghiệp Việt cần làm gì?

Tuần hàng OCOP 2025: Cầu nối hàng Việt – người Việt

Nông sản Việt nỗ lực thích ứng trong “cuộc chơi” thị trường khắt khe