Gạo nếp nhung Tam Sơn: Hạt ngọc trời của vùng Kinh Bắc

Giữ hồn truyền thống, nâng tầm thương hiệu nông sản Việt

Giữa lòng vùng quê Kinh Bắc, phường Tam Sơn (tỉnh Bắc Ninh) từ lâu đã được ví như “vựa nếp vàng” của Bắc Bộ. Trải qua bao mùa gặt, người dân nơi đây vẫn cần mẫn gìn giữ giống nếp nhung – thứ gạo quý mang đậm hồn đất, vị trời và tình người Tam Sơn.

Trong làn gió mùa gặt, hương nếp lan tỏa khắp đồng nội, gợi cảm giác ấm áp, gần gũi. Ít ai biết rằng, để có được hạt gạo tròn mẩy, dẻo thơm ấy là công sức của bao thế hệ nông dân gắn bó với đồng đất quê hương.

Diện tích canh tác nếp nhung ở phường Tam Sơn đạt hơn 440ha/vụ.

Theo Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Tam Sơn, trong những năm gần đây, địa bàn duy trì gieo cấy tập trung các giống lúa nếp nhung BM9603 và PD2 – hai giống lúa có chất lượng cao, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng địa phương. Diện tích gieo trồng đạt khoảng 440 ha/vụ, chiếm từ 80% đến 86% tổng diện tích lúa toàn phường.

Nhờ áp dụng kỹ thuật canh tác hợp lý, cùng kinh nghiệm trồng nếp lâu đời của người dân, năng suất lúa nếp nhung đạt 178 kg/sào, tương đương 49,45 tạ/ha, cho sản lượng trung bình trên 4.350 tấn mỗi năm.

Gạo nếp nhung Tam Sơn nổi tiếng với chất lượng dẻo thơm đặc trưng, hạt gạo to, tròn mẩy, màu trắng đục tự nhiên. Người dân Tam Sơn áp dụng quy trình phơi lúa thủ công đặc biệt: sau khi gặt, lúa được phơi trong ba ngày, mỗi ngày chỉ chừng hai giờ và không phơi liên tục, giúp hạt khô đều mà không bị nứt vỏ hay mất dưỡng chất. Nhờ vậy, gạo giữ được hương vị tự nhiên, độ bóng đẹp và giá trị dinh dưỡng cao.

Gạo nếp nhung Tam Sơn nổi tiếng với chất lượng dẻo thơm đặc trưng, hạt gạo to, tròn mẩy, màu trắng đục tự nhiên.

Gạo nếp nhung được ưa chuộng để chế biến các món truyền thống như xôi, bánh chưng, bánh nếp, chè...Đặc biệt, khi đồ thành xôi, hạt nếp nhung nở đều, dẻo mịn, thơm ngọt vừa phải và có độ keo dính đặc trưng – khác biệt so với nhiều giống nếp khác. Đây cũng là loại nếp có năng suất ổn định, tỷ lệ thu hồi hạt cao, được người tiêu dùng ưa chuộng và xem như một “đặc sản hạt ngọc” của vùng Kinh Bắc.

Ngày 25/3/2020 Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu số 348364 theo Quyết định 23550/QĐ-SHTT cho thương hiệu “Gạo nếp nhung Tam Sơn”. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng giúp bảo hộ thương hiệu, khẳng định uy tín và nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường.

Với những giá trị về chất lượng và uy tín đã được khẳng định, ngày 21/12/2023 UBND thành phố Từ Sơn cũ đã ban hành Quyết định 784/QĐ-UBND về việc Phê duyệt và cấp Giấy chứng nhận sản phẩm “Gạo nếp nhung Tam Sơn” của phường Tam Sơn đạt hạng OCOP 3 sao. Thành quả này là sự ghi nhận xứng đáng cho những nỗ lực bền bỉ của chính quyền và người dân địa phương trong việc gìn giữ giống nếp quý, nâng tầm sản phẩm truyền thống và lan tỏa thương hiệu nông sản đặc trưng vùng Kinh Bắc.

Đẩy mạnh chuẩn hóa quy trình sản xuất

Hiện nay, do chất lượng gạo tốt, dễ tiêu thụ, người dân có thể bán thóc tươi tại ruộng với giá từ 8.300–9.000 đồng/kg, hoặc sấy khô và bán thóc khô với giá 13.000–15.000 đồng/kg. Đối với gạo thành phẩm, giá dao động từ 19.000–21.000 đồng/kg, thậm chí có thể đạt 25.000 đồng/kg. Mức giá này được đánh giá là khá cao và ổn định, góp phần cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống người trồng lúa.

Gạo nếp nhung Tam Sơn được rất nhiều nguời ưa chuộng.

Trong thời gian tới, phường Tam Sơn tiếp tục đẩy mạnh chuẩn hóa quy trình sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, hình thành vùng nguyên liệu sạch hướng tới sản phẩm đạt chuẩn nông nghiệp hữu cơ và có truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Song song với đó, địa phương chú trọng đổi mới bao bì, nhãn mác, quảng bá thương hiệu trên nền tảng số và thương mại điện tử, giúp sản phẩm “Gạo nếp nhung Tam Sơn” vươn xa hơn nữa.

Chú trọng xây dựng mẫu mã, thương hiệu "Gạo nếp nhung Tam Sơn".

Cùng với xu thế phát triển chung của nông nghiệp tỉnh, sản xuất lúa gạo trên địa bàn phường Tam Sơn đang chuyển mạnh từ “lượng” sang “chất”. Việc kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật hiện đại và phương pháp canh tác truyền thống giúp gạo nếp nhung Tam Sơn đạt đến độ hoàn thiện về hương – vị – chất, trở thành một trong những sản phẩm nông nghiệp đặc trưng mang bản sắc vùng Kinh Bắc.

Từ đất đai màu mỡ, nguồn nước trong lành đến khí hậu ôn hòa, tất cả đã tạo nên điều kiện lý tưởng cho giống lúa quý này phát triển. Không chỉ dừng lại ở giá trị kinh tế, gạo nếp nhung Tam Sơn còn là câu chuyện đẹp về giữ hồn quê, về khát vọng vươn lên từ truyền thống để chạm tới hiện đại. Bên cạnh đó, sản phẩm cũng góp phần khẳng định thương hiệu nông sản Bắc Ninh trong hành trình nâng tầm giá trị nông sản Việt.