Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật làm rõ nguyên nhân gần 2.000 container sầu riêng bị tắc tại cảng

Theo Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, tính đến giữa tháng 10, gần 2.000 container sầu riêng của các doanh nghiệp Việt Nam đang chờ thông quan để xuất khẩu sang Trung Quốc. Nguyên nhân bước đầu được xác định liên quan đến khâu kiểm nghiệm và cấp chứng thư an toàn thực phẩm – điều kiện bắt buộc đối với hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch.

Một số phòng thử nghiệm được chỉ định phục vụ xuất khẩu sang Trung Quốc đã hết hạn giấy công nhận năng lực (VILAS), nên tạm thời không thể cấp chứng thư kiểm nghiệm. Việc này khiến nhiều lô hàng chưa thể hoàn tất hồ sơ, gây ách tắc trong quy trình kiểm định chất lượng.

Trước tình hình đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã nhanh chóng vào cuộc. Đại diện Cục cho biết, đơn vị đang phối hợp với các phòng thử nghiệm, cơ quan hải quan và đối tác Trung Quốc để rà soát toàn bộ quy trình, xác định nguyên nhân và hướng xử lý cụ thể.

Cục đang khẩn trương làm việc với các đơn vị kiểm nghiệm để hỗ trợ gia hạn chứng nhận năng lực, đồng thời hướng dẫn doanh nghiệp chuyển sang các phòng thử nghiệm còn hiệu lực nhằm không gián đoạn hoạt động xuất khẩu. Chúng tôi cũng chủ động làm việc với Hải quan Trung Quốc để thúc đẩy phê duyệt nhanh các hồ sơ xin cấp mới, tránh để thiếu hụt năng lực xét nghiệm trong giai đoạn cao điểm, đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho hay.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp với các địa phương có vùng trồng lớn như Đắk Lắk, Lâm Đồng, Tiền Giang, Đồng Nai… rà soát hệ thống mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, bảo đảm dữ liệu truy xuất nguồn gốc minh bạch, đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu.

Về phía doanh nghiệp, nhiều đơn vị cho biết chi phí phát sinh trong thời gian chờ thông quan rất lớn, bao gồm điện lạnh, bảo quản, lưu kho và vận chuyển. Một số doanh nghiệp nhỏ phải thương lượng lại hợp đồng với đối tác do chậm tiến độ giao hàng. Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk đề nghị các cơ quan chức năng đẩy nhanh việc xử lý, đồng thời có chính sách hỗ trợ tạm thời cho doanh nghiệp để giảm tổn thất trong quá trình chờ đợi.

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, do một số địa phương còn lúng túng khi tiếp nhận phòng thử nghiệm được chuyển giao, nên việc gia hạn bị chậm lại.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đạt trên 2,1 tỷ USD, tăng gần 50% so với năm trước, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu sầu riêng lớn nhất thế giới. Trong đó, thị trường Trung Quốc chiếm hơn 90% sản lượng, nên việc duy trì quy trình kiểm nghiệm và cấp chứng thư thông suốt có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với uy tín và thương hiệu sầu riêng Việt Nam.

Các chuyên gia nhận định, sự việc lần này là lời cảnh báo về sự phụ thuộc quá lớn vào một số ít đơn vị kiểm nghiệm. Để bảo đảm tính ổn định và lâu dài, Việt Nam cần đầu tư mở rộng mạng lưới phòng thử nghiệm đạt chuẩn quốc tế, đồng thời số hóa dữ liệu về vùng trồng và cơ sở đóng gói để tăng tính chủ động trong chuỗi xuất khẩu.

Hiện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang tổng hợp báo cáo gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời phối hợp Bộ Tài chính để xem xét hỗ trợ doanh nghiệp bảo quản hàng hóa trong thời gian chờ thông quan, tránh thiệt hại kinh tế và bảo đảm chất lượng sản phẩm trước khi xuất khẩu.