Giá gạo toàn cầu biến động: Thương hiệu quốc gia nào sẽ trụ vững?

Trong hai tuần cuối tháng Sáu năm 2025, giá gạo 5% tấm của Ấn Độ đã tăng nhẹ lên mức 382–387 USD/tấn.

Ấn Độ “lấy lượng làm nền”: Lối đi của quốc gia nắm giữ nguồn cung khổng lồ

Trong hai tuần cuối tháng Sáu năm 2025, giá gạo 5% tấm của Ấn Độ đã tăng nhẹ lên mức 382–387 USD/tấn, bất chấp bức tranh nhu cầu toàn cầu có phần chững lại. Theo các nhà giao dịch tại Kolkata, nguyên nhân chính đến từ biến động tỷ giá – khi đồng rupee mạnh lên hơn 1% trong tuần, buộc các doanh nghiệp phải điều chỉnh giá bán để giữ biên lợi nhuận. Tuy nhiên, điều khiến thị trường quan tâm hơn cả là chính sách điều tiết gạo bằng nguồn dự trữ khổng lồ của nước này.

Tính đến ngày 1/6/2025, Ấn Độ đang nắm giữ 59,5 triệu tấn gạo trong kho, bao gồm cả lúa chưa xay xát – vượt xa mục tiêu 13,5 triệu tấn mà Chính phủ đề ra cho ngày 1/7/2025. Với lượng dự trữ “khủng” như vậy, Ấn Độ có khả năng kiểm soát nhịp độ xuất khẩu, điều tiết giá gạo toàn cầu, cũng như sẵn sàng phản ứng với bất kỳ biến động nào từ thị trường quốc tế.

Không phải ngẫu nhiên mà Ấn Độ từng áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng không basmati vào năm 2023 – một động thái khiến giá gạo toàn cầu lập đỉnh trong nhiều năm. Từ đó, họ hình thành chiến lược “trữ trước – bán sau”, tận dụng sức mạnh kho dự trữ quốc gia như một công cụ điều hành xuất khẩu thay vì chỉ dựa vào thị trường. Chính sách này không chỉ bảo vệ thị trường nội địa, mà còn khiến các đối thủ khác buộc phải điều chỉnh chiến lược.

Tuy nhiên, Ấn Độ cũng đang đối mặt với thách thức không nhỏ về chất lượng gạo. Nhiều thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Mỹ… đặt ra tiêu chuẩn khắt khe về dư lượng hóa chất, truy xuất nguồn gốc, và phát thải carbon – điều mà gạo Ấn Độ chưa thực sự đáp ứng được ở quy mô lớn. Do đó, khi xét đến thương hiệu quốc gia trong dài hạn, việc “lấy lượng làm nền” có thể không còn là một lợi thế bền vững.

Việt Nam và Thái Lan: Khi giá không còn là lợi thế cạnh tranh duy nhất

Trái ngược với xu hướng tăng giá từ Ấn Độ, giá gạo 5% tấm của Việt Nam và Thái Lan tuần qua đều ghi nhận xu hướng giảm. Cụ thể, gạo Việt Nam giảm nhẹ còn 383 USD/tấn (từ mức 387 USD/tấn tuần trước), trong khi gạo Thái Lan giảm mạnh hơn, còn 385–390 USD/tấn, từ mức 397 USD/tấn.

Theo giới phân tích, nguồn cung toàn cầu dồi dào – từ cả Ấn Độ, Việt Nam, Pakistan, Philippines đến Thái Lan – đã khiến thị trường bước vào giai đoạn dư cung cục bộ, làm giá gạo chịu áp lực giảm. Tại Thái Lan, vụ thu hoạch thứ hai đang đến cao điểm, còn Việt Nam tiếp tục có sản lượng ổn định tại Đồng bằng sông Cửu Long.

Tuy nhiên, Việt Nam không chọn cách “bán giá thấp để lấy thị phần” như trước. Trong vòng ba năm qua, Việt Nam đã nỗ lực chuyển đổi sang chiến lược xuất khẩu gạo chất lượng cao, chú trọng các dòng sản phẩm như gạo thơm ST25, gạo hữu cơ, gạo giảm phát thải carbon – những sản phẩm có thể xuất khẩu sang các thị trường cao cấp và khó tính.

Nhập khẩu gạo Việt Nam tại cảng Surigao (Nguồn: Inquirer)

Bằng việc truy xuất nguồn gốc, xây dựng chỉ dẫn địa lý và tăng cường truyền thông thương hiệu quốc gia, gạo Việt Nam đang được nhận diện ngày càng rõ ràng trên bản đồ nông sản thế giới. Mới đây, một loạt doanh nghiệp đã ký kết hợp đồng cung ứng gạo hữu cơ cho thị trường EU theo mô hình sản xuất theo đơn hàng, truy xuất toàn bộ chuỗi cung ứng, cho thấy hướng đi không chỉ tập trung vào số lượng mà vào giá trị.

So với Thái Lan – quốc gia có truyền thống lâu đời với dòng gạo Jasmine, gạo thơm hảo hạng – thì gạo Việt Nam đang vươn lên mạnh mẽ nhờ sự nhạy bén trong tái cơ cấu sản phẩm và thị trường. Trong khi chi phí logistics của Thái Lan tăng cao và biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng đến năng suất, thì Việt Nam vẫn giữ được sản lượng ổn định nhờ vùng sản xuất quy mô lớn và khả năng điều tiết mùa vụ hiệu quả.

Việc Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu đưa gạo trở thành sản phẩm quốc gia có thương hiệu quốc tế đến năm 2030, với kế hoạch cụ thể về truyền thông, xúc tiến thương mại, xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật – cho thấy sự nghiêm túc trong cuộc đua nâng tầm thương hiệu gạo.

Thương hiệu quốc gia: "lá chắn" giữa vòng xoáy biến động toàn cầu

Trong bối cảnh hiện nay, thị trường gạo thế giới không chỉ biến động vì cung – cầu, mà còn bị chi phối mạnh bởi các yếu tố địa chính trị, biến đổi khí hậu, tỷ giá và chính sách bảo hộ. Cuộc cạnh tranh giữa các quốc gia xuất khẩu lớn đã vượt khỏi khuôn khổ giá cả và bước sang cuộc đua về thương hiệu, uy tín và chiến lược phát triển bền vững.

Ấn Độ mạnh về sản lượng và khả năng điều tiết thị trường, nhưng còn yếu về chất lượng và thương hiệu ở các thị trường cao cấp.

Thái Lan có lợi thế truyền thống, nhưng đang mất dần vị thế vì thiếu đổi mới và chi phí gia tăng.

Việt Nam nổi lên như một điểm sáng mới, với chiến lược sản phẩm chất lượng cao, kiểm soát được chuỗi cung ứng và từng bước xây dựng “thương hiệu gạo Việt” trên toàn cầu.

Trong bối cảnh giá gạo toàn cầu có thể tiếp tục biến động do thời tiết và yếu tố tài chính quốc tế, việc xây dựng và bảo vệ thương hiệu quốc gia là cách duy nhất để sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trụ vững và bứt phá. Đó không chỉ là bài toán của doanh nghiệp, mà còn là chiến lược dài hạn cấp quốc gia – nơi thương hiệu không đơn thuần là cái tên, mà là cam kết về chất lượng, uy tín và bản sắc văn hóa sản xuất của một đất nước.

Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tăng nhẹ, vượt qua Ấn Độ

Khách hàng truyền thống tăng nhập, giá gạo Việt lại đứng đầu thế giới

Gạo Việt tăng giá nhẹ giữa biến động thị trường toàn cầu