Gạo Việt vươn xa nhờ nâng tầm chất lượng

Biến động giá và sức ép cạnh tranh toàn cầu

Quy trình sản xuất gạo ngày càng hiện đại, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam trong nửa đầu năm 2025 ghi nhận mức sụt giảm đáng kể, kéo theo nhiều hệ lụy cho toàn ngành. Theo số liệu cập nhật mới nhất từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá gạo 5% tấm hiện đạt 388 USD/tấn – cao hơn gạo cùng loại của Ấn Độ 10 USD/tấn nhưng vẫn thấp hơn gạo Thái Lan 10 USD/tấn. Trong khi đó, giá gạo 25% tấm ở mức 362 USD/tấn khiến Việt Nam xếp sau cả hai đối thủ, khi thấp hơn Thái Lan 18 USD và Ấn Độ 5 USD/tấn.

Sự chênh lệch giữa số liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn không đến từ khác biệt dữ liệu, mà nằm ở cách tính: Hiệp hội công bố giá của gạo thường, còn Bộ nông nghiệp tính trung bình giữa các loại gạo – bao gồm cả gạo cao cấp và gạo thường.

Tính đến hết tháng 5/2025, Việt Nam đã xuất khẩu 4,5 triệu tấn gạo, tương đương 2,34 tỷ USD – tăng 12,2% về sản lượng nhưng giảm 8,9% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân chủ yếu là giá xuất khẩu bình quân chỉ đạt 516,4 USD/tấn, giảm mạnh 18,7%.

Đáng chú ý, riêng trong tháng 5, Việt Nam xuất khẩu tới 1,1 triệu tấn gạo – con số ấn tượng về sản lượng, song giá trị lại phản ánh bức tranh không mấy khả quan. Việc Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu từ cuối năm 2024 đã đưa nguồn cung quay trở lại mạnh mẽ, khiến giá gạo toàn cầu giảm sâu. Gạo Ấn Độ với giá thành cạnh tranh đang tạo áp lực lớn lên cả Thái Lan và Việt Nam.

Bên cạnh đó, một số thị trường nhập khẩu truyền thống như Philippines và Indonesia cũng điều chỉnh chiến lược. Sau khi tích trữ lượng lớn trong năm 2024, nhiều nước hiện tạm ngừng nhập khẩu thêm, chờ đợi giá giảm sâu hơn. Riêng tại Philippines – thị trường chiếm 41,4% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam – giá trị xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm đã giảm 21,8%.

Bức tranh thị trường thêm phần phức tạp bởi những biến động trái chiều tại các điểm đến chủ chốt. Nếu Trung Quốc và Bờ Biển Ngà ghi nhận mức tăng trưởng lần lượt là 83,7% và gấp 2,7 lần, thì Indonesia lại giảm tới 97,9%. Đặc biệt, Bangladesh ghi nhận mức tăng “gây sốc” tới 515,6 lần, cho thấy sự biến động mạnh mẽ theo chính sách nhập khẩu của từng quốc gia.

Hướng tới chất lượng để nâng tầm giá trị

Doanh nghiệp nỗ lực nâng chất lượng sản phẩm để chinh phục các thị trường khó tính.

Dù phải đối mặt với thách thức kép từ giá và cạnh tranh, ngành gạo Việt vẫn chứng tỏ tiềm lực mạnh mẽ khi chủ động tái định vị theo hướng chất lượng cao. Thống kê cho thấy, hiện gạo chất lượng cao chiếm khoảng 60–70% tổng lượng xuất khẩu, trong đó có đến 15% là gạo cao cấp có thương hiệu rõ ràng. Gạo thường – vốn chiếm ưu thế trước đây – đang dần bị thu hẹp về quy mô.

Một bước tiến đáng chú ý là việc gạo Việt bắt đầu chinh phục các thị trường khó tính. Đơn cử, ngày 5/6/2025, lô hàng 500 tấn gạo Japonica mang nhãn “Gạo Việt xanh phát thải thấp” đã được xuất khẩu sang Nhật Bản với giá FOB 850 USD/tấn tại TP.HCM, thậm chí đạt trên 1.000 USD/tấn theo giá CIF – mức tiệm cận gạo cao cấp nhất của Thái Lan.

Theo ông Lê Thanh Tùng – Tổng Thư ký Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (Vietrisa), đầu tư vào phân khúc gạo cao cấp là chiến lược quan trọng để gia tăng sức cạnh tranh. Nhật Bản – thị trường nhập khẩu khoảng 700.000 tấn gạo mỗi năm, vốn ưu ái các nguồn cung từ Mỹ và Thái Lan – đang dần mở ra “cánh cửa vàng” cho gạo Việt, nhất là khi nguồn cung toàn cầu bị siết chặt.

Không chỉ dừng lại ở Nhật Bản, các thị trường tiềm năng như Hàn Quốc, EU, Canada cũng đang được ngành gạo Việt hướng tới. Tại Canada – nơi có hơn 7 triệu người gốc Á – gạo Việt hiện mới chiếm dưới 2% thị phần. Tuy nhiên, nhờ lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do, dư địa tăng trưởng tại đây là rất lớn.

Song song với đó, các doanh nghiệp trong ngành cũng đang chủ động chuyển mình. Tập đoàn Tân Long – thông qua thương hiệu AAn – đã xuất khẩu hơn 5.000 tấn gạo sang Nhật Bản trong năm 2024 và đặt mục tiêu đạt 30.000 tấn trong năm 2025. Ông Trương Sỹ Bá – Chủ tịch Tập đoàn – chia sẻ: “Xuất khẩu sang Nhật rất khó, nhưng nếu vượt qua được rào cản kỹ thuật, giá trị kinh tế thu về sẽ rất cao.”

Tại Singapore – thị trường nhập khẩu tới 90% thực phẩm – gạo Việt hiện đứng thứ ba sau Ấn Độ và Thái Lan, nhưng đang duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định. Đây được xem là minh chứng rõ nét cho sự chuyển mình trong chiến lược định vị thương hiệu gạo Việt.

Theo chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy, ngành gạo Việt Nam đang đi đúng hướng khi giảm dần tỷ trọng gạo cấp thấp, đồng thời đầu tư mạnh vào các dòng gạo thơm, gạo đặc sản chất lượng cao. Ông nhấn mạnh: để nâng cao giá trị xuất khẩu một cách bền vững, Việt Nam cần xây dựng thương hiệu quốc gia cho gạo đặc sản, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn xanh, sạch và phát thải thấp – những yêu cầu ngày càng phổ biến tại các thị trường cao cấp.

Từ vị thế của một quốc gia xuất khẩu gạo giá rẻ, Việt Nam đang từng bước chuyển mình để bước vào “cuộc chơi lớn” trên bản đồ nông sản toàn cầu. Trong khi áp lực từ thị trường và giá cả là điều khó tránh, thì chiến lược tập trung vào chất lượng, xây dựng thương hiệu và phát triển sản phẩm thân thiện môi trường chính là chìa khóa giúp hạt gạo Việt vững vàng vượt qua mọi biến động.

Gạo Việt tăng giá nhẹ giữa biến động thị trường toàn cầu

Việt Nam sẽ trở thành nhà nhập khẩu và xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới

Từ chất lượng đến bền vững: Gạo Việt chuyển mình

Khủng hoảng gạo tại Nhật Bản: Cơ hội vàng cho gạo Việt vươn tầm quốc tế

Gạo Việt vươn tầm nhờ chiến lược chất lượng