Doanh nghiệp Việt bỏ thầu gạo với giá thấp, ai thiệt hại?

Tập đoàn Lộc Trời vừa trúng thầu gạo cung cấp cho Indonesia 2 lô, số lượng 60.000 tấn, với giá 563 USD/tấn.

Bỏ thầu gạo thấp trong khi gạo đang vào xu hướng tăng

Trong khi gạo đang vào xu hướng tăng thì giá bỏ thầu gạo của một số doanh nghiệp (DN) nội địa lại rất thấp. Cụ thể, ngày 22/5, Cơ quan hậu cần quốc gia Indonesia (Bulog) công bố kết quả mở thầu tháng 5 cho thấy trong số 150.000 tấn gạo trúng thầu có 90.000 tấn đến từ các DN Việt Nam.

Trong đó, Công ty Lộc Trời trúng thầu 2 lô, số lượng 60.000 tấn, với mức giá 563 USD/tấn, thấp nhất trong số các đơn vị trúng thầu và giảm tới 16 USD so với giá chào ban đầu 579 USD/tấn.

Đơn vị còn lại là Công ty Thuận Minh trúng thầu 30.000 tấn và là đơn vị có giá chào thấp nhất trong số các DN dự thầu, chỉ 564,5 USD/tấn.

Số lượng 60.000 tấn còn lại thuộc các DN quốc tế sử dụng nguồn gạo từ Pakistan và Myanmar có giá trúng thầu từ 621,5 - 629 USD/tấn. Đơn vị giảm giá gạo nhiều nhất so với giá chào thầu cũng chỉ 4 USD/tấn.

Đáng nói là trong khi 2 DN của ta đại hạ giá gạo bán cho Indonesia thì các DN Thái Lan chào thầu với giá thấp nhất cũng lên tới 649 USD/tấn. Hai DN khác chào thầu 656,58 và 658,5 USD/tấn. Các DN Thái kiên quyết không giảm giá khiến Bulog chỉ mua được 1/2 số lượng so với kế hoạch là 300.000 tấn gạo trắng 5% tấm.

Bên cạnh đó, đợt thầu này còn có 3 lô, mỗi lô 20.000 tấn và Bulog đang thương lượng lại giá với các đơn vị tham gia đến từ Việt Nam với giá chào từ 579 - 582 USD/tấn.

So sánh giá chào thầu cao nhất và thấp nhất trong đợt mở thầu này có thể thấy mức chênh lệch lên tới 94 USD/tấn. Và nếu so giá gạo trúng thầu với giá gạo nội địa do VFA công bố là 587 USD/tấn thì giá trúng thầu của Lộc Trời thấp hơn đến 24 USD/tấn, còn Công ty Thuận Minh thấp hơn 22,5 USD/tấn.

Ai sẽ chịu thiệt hại?

Ông Nguyễn Duy Thuận, tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Lộc Trời, thừa nhận doanh nghiệp (DN) này bị áp lực của tài chính vì phải ứng vốn cho nông dân ngay từ đầu, thay vì để bà con nông dân lo chi phí đầu vào.

"Chúng tôi muốn chi phí bà con nông dân chỉ có 50% so với giá bán. Muốn giảm hóa chất cho nông dân, phải có chi phí, ứng vốn cho nông dân. Vốn này do DN bảo lãnh giúp nông dân. Vì ngân hàng chỉ tin DN. Do đó, áp lực tài chính là có", ông Thuận nói.

Tuy nhiên theo ông Thuận, DN này có vùng nguyên liệu và nhiều nhà máy xay xát lúa gạo khắp vùng ĐBSCL, có hệ sinh thái từ mua lúa đến sản xuất lúa gạo nên có lợi thế về chi phí. Do đó, Lộc Trời bán gạo với giá nào cũng không ảnh hưởng đến bà con nông dân.

"Chúng tôi cũng mua lúa của nông dân với mức giá cao hơn từ 100 - 200 đồng/kg so với giá thị trường. Trong đợt vừa rồi, đơn vị mua lúa hơn 3.000 tỉ đồng nhưng bị sự cố nên chỉ thiếu lại 500 tỉ đồng. Đến nay cũng giải quyết xong, giúp nông dân ổn định", ông Thuận nói thêm.

TS Võ Hùng Dũng, nguyên giám đốc VCCI chi nhánh ĐBSCL, cho rằng quyết định mức giá bỏ thầu như thế nào là quyền của DN. Nếu giá trúng thầu thấp quá mà mặt bằng trong nước khá cao, DN sẽ lỗ và chính DN mới là bên lo lắng nhất.

Theo ông Dũng, việc DN bỏ thầu giá thấp cũng không gây ảnh hưởng cho ngành lúa gạo Việt Nam, trừ khi DN chiếm thị phần lớn mới gây ảnh hưởng nhưng cũng chỉ trong mùa vụ đó, giai đoạn đó mà thôi.

Tuy nhiên, ông Phạm Thái Bình, chủ tịch HĐQT Công ty CP nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ), cho rằng việc các DN xuất khẩu gạo Việt Nam hạ giá xuống thấp, kể cả thua lỗ, để trúng thầu xuất khẩu gạo là cạnh tranh nội bộ một cách rất tiêu cực.

Theo ông Bình, dù bất kỳ lý do gì, ngay cả việc bán lỗ để lấy tiền trả nợ vay ngân hàng và thanh toán tiền lúa cho nông dân, việc bỏ thầu giá thấp cũng gây thiệt hại rất lớn đến ngành hàng lúa gạo và ảnh hưởng đến quyền lợi của nông dân.

"Đây là vấn nạn trong ngành gạo. Vấn nạn này chỉ biến mất khi các cơ quan quản lý có giải pháp để DN tiếp cận được vốn vay xây dựng vùng nguyên liệu liên kết với nông dân phát triển ngành hàng lúa gạo bền vững như đề án 1 triệu ha mà Thủ tướng phê duyệt tháng 11-2023", ông Bình nói.

Các quốc gia đa dạng nguồn cung gạo: Rào cản mới của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt

Lần đầu tiên Việt Nam thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất vào Singapore

Xuất khẩu gạo tiếp tục thuận lợi